JOHANNES KEPLER
Rönesans’ın şafağında, modem bilimi doğuracak olan fikirler hercümerci içinde doğal olguları önceden tahmin edebilmek için gerçeklere dayanan bir kuram yaratmak zorunluluk haline geldi. Kepler’in kuramı, astronomiyi tekdüze dairevî hareketlerden kurtararak Newton’un ve modem astronominin yolunu açtı.
1589’da girdiği Tübingen Üniversitesi’nde eğiti
Bu üniversite (bir de Wittenberg Üniversi testan elit tabakasını yetiştirmek üzere dükl muştu. Burada teoloji, Latince, müzik, mateı lim dalı çerçevesinde geometri ve astronom Kepler’in profesörü zamanının en iyi astronc Michael Maestlin’di. Kopernik’in sistemine sından, Dünya da dahil olmak üzere bütüı neş’in etrafında döndüklerini öğrendi. Mae evren kavramını geliştirdi; nitekim 1572’dı «yeni» bir yıldız olduğunu kanıdadı ve bö göklerin hareketsizliği dogmasını çürüttü.
«MYSTERİUM COSMOGR
Kepler kendini dinî bir meslek için has Protestan okulu 1594’te Tübingen Üniversi matik profesörü istedi. Kepler bu görev için tedeki işi fazla olmadığından kendi kişisel rince vakit ayırabildi. Graz o döneme göre 1 di ve bir Protestan okuluyla bir Katolik üni\ barındırabiliyordu. Kepler Lutherciliği bin kabul etti. Bu yüzden ilerde dinî otoritelerle aforoz edildi.
Ama 1596’da, hocası Maestlin’in de yare pısı hakkındaki ilk düşüncelerinin meyvesi feri» (Mysterium Cosmographicum) adlı esi birdenbire meşhur oldu. Bu kitap, özellik gelen ve daha çok bir fanteziye benzeyen < ler» kuramını getirmiş olmakla tanınır. B dışbükey beş düzgün çokyüzlü kavramın bağdaştırmış ve bu konuda XVI. yy sonum şüncelere dayanmıştır: buna göre, o zam: miş olan altı bilinen gezegenin yörüngeler: relerdi. Kepler gezegenler arasındaki mesa şitli çokyüzlüleri iç içe çizerek açıklamıştır: kabül eden ve bir sonrakinin içinde yer al, zegenin «yörünge yüzeyi»ne tekabül eder, ğımız bir yığın fikir bazen doğru bazeı emeklere mal olmuş can sıkıcı hesaplarır zaman muhayyilenin şimşekleri çakar.
Teorisinin hatalarına rağmen, eser Kepler’i. miş ve ona pek çok kapı açmıştır. Bu kitabı sa; astronom Tycho Brahe ile tanışmış, mektuplaş: Prag yakınlarındaki Benatek Şatosu’nda onunl,
KEPLER İN OPTİK HAKKINDAKİ ESERLERİ
Alman astronom ve fizikçisi Kepler optik hakkında iki önemli eser bırakmıştır.
1604’te Frankfurt’ta yayımlanan «Astronomideki Optik konularının incelenmesi Konusunda Vitellio’ya Ek» (Ad Vitel-lionem Paralipomena Quibus Astrono-miae Pars Optica Traditur) adlı kitapta atmosferdeki kırılma olaylarıyla ilgili cetveller, ışığın uzama ve zayıflama yasasım l/r2 olarak hesaplama yöntemlerini, görmenin nasıl sağlandığı ve gözdeki suyukların kullanımı hakkındaki görüşleri anlatır.
1611’de Augsburg’da yayımlanan «Kırılma» (Dioptrice) adlı kitabında ise, Kepler bir süreden beri mektuplaşmakta olduğu Galilei tarafından icat edilen astronomi dürbünün ilkelerini açıklamaya çalışır.
GENÇLİĞİ
Johannes Kepler 27 aralık 1571’de Almanya’nın güneyinde Stuttgart’ın batısındaki Weil kentinde (Württemberg) doğdu. Kepler burada az kaldı, çünkü ailesi 1575’te biraz daha kuzeyde yer alan Leonberg şehrine yerleşti. Keplerler Protestandı ve soyluluk iddiasındaydılar. Ama bu herhalde çok uzak bir soyluluktu, çünkü Kepler’in babası sıradan paralı bir askerdi (askerî bir sefer sırasında kayboldu), annesi Katharina ilerde büyücülükle suçlanarak diri diri yakılacak olan bir teyze tarafından büyütüldü.
Kepler’in yaşadığı dönem işkenceler ve Din Savaşları’yla geçmiştir. O devirde Avrupa’da insanlar, özellikle kadınlar sık sık büyücülükle suçlanır ve mahkûm edildikleri takdirde diri diri yakılırlardı; nitekim Kepler’in annesi de böyle bir akıbetten 1612’de ancak oğlunun enerjik müdahalesi sayesinde kıl payı kurtulabil-di; bu tarihte seksen yaşına yakındı.
Johannes Kepler çeşidi mütevazı işlerde çalıştı: bir handa garsonluk yaptı, sonra tarım işçisi oldu, sonra on iki yaşma geldiğinde Adel-berg’deki küçük din okulunda öğrenim görmeye başladı. Çalışkanlığı ve zekâsı sayesinde Württemberg düklerinden bir burs kazandı ve
204
KEPLER İN ÜÇÜNCÜ YA:
Merkür
0,387
0,2408
Venüs
0,723
0,6152
Dünya
1,00
1,00
0,9996 0,9986 1,00 1,0004 1,0014
Mars
1,524
1,881
Jüpiter
5,203
11,86
Doianım süresi gezegenin Güneş çevresinde bi geçirdiği zamandır. Güneş’e ortalama uzaklık a: (AB), yani Dünya ile Güneş arasındaki mesafeni] miştir. Ortalama mesafenin üçüncü kuvvetiylf karesi arasındaki oranın l’e neredeyse eşit oluşu kadar dakik bir sonuca varılmış olduğunu göster:
SAYISAL CETVELLEI
Sayısal cetveller yayımlamak zorunlu, fakat nank lim adamım meşgul etmiş ve edecektir.
Kepler bütün hesaplan için Napier tarafım 1614’te yayımlanmış olan logaritma cetvellerinde icadı geliştirerek Briggs’ten bağımsız olarak «Bi, logarithorum) adlı kitabında (1624’te Marburg’da ha pratik bir logaritma cetveli düzenledi: aym oı ler, Briggs;in 54 kök kare çıkarmasına karşılık sad ma gerçekleştirmiştir.
Tabulae Rudolphinae adıyla tamnan yıldız kat için bu cetvel Kepler’in çok işine yaradı. Böyle o merkezli sisteminde, Tycho Brahe’nin (ister i: gözlemlerinin verilerini yeniden ifade edebildi.