A G O R A

Eski Yunan sitelerinde, önceleri toplantt yeri, sonraları dînî, siyâsî ve ticârî merkez olarak kullanılan meydan. Yunanistan’da site devrinde ticâret ve san’at zamanla gelişti. Bunun netîcesi olarak, bu işle uğraşanlar toplu bir yer aradılar. Liman şehirlerini ve agora yakınlarını seçmeye başladılar. Evvelce toplanma yeri olarak kullanılan yerler; depo, satış yeri ve malların değiştirildiği binâlar olarak kullanılmaya başlandı. Toplum hayâtında olan gelişmeler, mîmârî sâhada da tesirini gösterdi ve yepyeni bir mîmârî tarz gelişdi. İyonya tipi agoralar ortaya çıktı. Bunun ise üç tarafı revakla çevrili, bir
Yeni Rehber Ansiklopedisi 216
Eski Yunan Sitelerinde önceleri toplantı yeri, sonraları dînî, siyâsi ve ticâri merkez olarak kullanılan agoralardan Efeste olanı.
tarafı caddeye açık idi. Şehrin bütün ana yolları agaroya açılırdı. Batı Anadolu’daki Miletos, Bergama, Assos gibi Yunan sitelerinde agoralar bulunuyordu. Zamanla dört tarafı kapalı hâle getirilen agoraların orta yerleri, seyyar satıcıların portatif tezgahlarını kurabilecekleri şekilde düzenlenmişti. Dînî bakımdan çok saygı duyulan bir yer olan agora, bulunduğu şehrin de siyâsî merkezi idi. Buraya girmek için insanın temiz ve suçsuz olması gerekiyordu. Drakon kânunlarına göre, buralara kâ- tiller giremezdi. Zamanla dînî toplantılar agoradan kaldırıldı. Adlî sâhada ise, agora, site halkının bir sembolü idi. Halk, mahkemelerdeki oturumları buradan tâkib edebiliyordu. Atina’da 1935’te bir okul inşâsı için yapılan kazılarda meydana çıkan Atina agorası ve Anadolu’nun Antalya çevresinde bulunan Perge, Side, Aspendos şehirlerinin agoraları en önde gelen agoralardandır.