Abbas Vesim

(d. ? – ö. 1760, İstanbul), Batı’dan yaptığı tıp çevirileriyle ün kazanmış Osmanlı hekim. Tıp bilgilerini Ali Münşi’den aldığı için hekimlik çizgisi Ömer Şifai Dede’ye kadar uzanır. Yapıtlarında ayrıca Yanyalı Esad Hoca’dan hikmet (fizik), Ahmed el-Mısrî’ den hey’et (astronomi) okuduğunu belirtir; Fransızca ve Latinceyi, o yıllarda İstanbul Galata’da yerleşmiş olan yabancı hekimlerle ilişki kurarak öğrendi. Bu dostlarına Yunanca, Latince ve İtalyanca tıp kitaplarından çeviriler yaptırdı. Hekim dükkânı (muayenehanesi) Fatih yakınlarındaki Sultan Selim Çarşısmdaydı. Halk arasında çok tutulan bir hekim olan Abbas Vesim hassa (saray) hekimliğine kadar yükseldi. Klasik İslam tıbbına bağlı olmakla birlikte, Batıdan da etkilenmiş iyi bir klinikçiydi. Etiyo- lojiye önem verir, tedavinin semptomatik olması gerektiğine inanırdı. Tıbb-ı Kimya-yı Cedid adlı yapıtında, tıbbı iyice anlayabilmek için fizik, mekanik ve deneysel kimya bilgisinin gerekli olduğunu belirtti. Tıp yapıtlarından Düstûrü’l-Vesîm fi Tıbbü’l-Cedîd ve’l-Kadım, döneminde çok beğenilmiş geniş kapsamlı bir kitaptır. Önsözünü Mustakimzâde Saadeddin Efen- di’nin yazdığı bu kitapta çeşitli organ hastalıkları, urlar ve ülserler üzerine bilgiler verilir, ayrıca basit ve bileşik ilaçlar anlatılır. Başta 17. yüzyıl İngiliz bilgini Robert Böyle olmak üzere pek çok Batılı bilim adamı kaynak gösterilir. Tıp yapıtlarının çoğunda, hekimlerin mesleklerini uygularken dikkat etmeleri gereken deontoloji kurallarına da değinen Abbas Vesim’in Macar hekimi Yorgiyos’tan 1770’te dilimize çevirdiği Vesîletü’l-Metâlib fi Îlmi’t-Terâkip, bir ilaç kodeksidir. Matematik ve astronomi alanında da yapıtlar veren Abbas Vesim 1745’te Uluğ Bey adına yazılan Z/c’i (Yıldız Cetveli), Nehcü’l- Buluğ fi Şerh-i Zic-i Uluğ adıyla açıklamalı olarak dilimize çevirdi. Astronomiyle ilgili Risâle-i Rüyet-i Hilâl adlı bir başka kitabının yanı sıra, şiirlerini topladığı Divan-ı Vesim adlı bir yapıtı vardır