ABDÛLA’LÂ BİN ABDİLA’LÂ,

Büyük
hadîs âlimlerinden ve evliyanın büyüklerinden.
Adı Abdûla’lâ bin Abdila’lâ bin
Muhammed Basrî’dir. İbn-i Şerâhil elKureyşî
de denilmiştir. Lâkabı Ebû
Hûmâm’dır. Doğum tarihi kesin olarak
belli değildir. Basri ve Kureşî lâkablanndan
Mekkeli bir âileden olup, Basra’da
yaşadığı anlaşılmaktadır. 189 (m. 804;
yılında vefât etmiştir.
Kuvvetli bir tahsil görmüştür. Hamîd-i
Tavîl; Yahyâ bin Ebî tshâk, Ceriri, Yunus
bin Ubeyd, Ma’mer bin Râşid, Saîd bin Ebî
Urûbe ve Dâvûd bin Ebî Hind gibi devrinin
büyük âlimlerinden ilim öğrenmiş ve
hadîs-i şerif bildirmiştir. Bu rivâyetleri pek
makbûl olup, başta Kütüb-i sitte denilen
meşhur altı hadîs kitabı olmak üzere başka
hadîs kitaplarında da yer almıştır. Kendisinden
de Ishâk bin Râheviye, Ebû Bekir
îbn-i Ebî Şeybe, Amr bin Ali el-Felâs, Nasr
bin Ali ve daha bir çok âlim hadîs-i şerif
öğrenmiş ve rivâyet etmişlerdir, tmam-ı
Nesâi, İbn-i Hibbân onu sika (güvenilir/
âlimlerden olarak zikrederler.
Abdula’lâ hazretleri ilmiyle âmil idi.
Buyurdu ki: “Kime bir ilim verilirde bu ilim
O’na (Allah korkusundan; ağlama huyunu
kazandırmazsa, o bu ilmin faydasını göremez.”
Mis’âr bin Kedâm (r.a/ diyor ki: “Abdula’lâ
Cehennemden çok korkardı.
Göz yaşlan içinde secdeye kapamr ve şöyle
duâ ederdi. Yâ Rabbi! Düşmanlanmn nefretini
artırdığın gibi senin için olan huşû-
muzu (korkumuzu/ artır. Sana secde eden
yüzümüzü Cehennemde ateş ile örtme.”
Abdûla’lâ (r.a.; sohbetlerinde mâlâya’nî
(boş şey / konuşmazdı. Büyük âlim Mis’âr’
ın bildirdiğine göre buyurdular ki: “İnsanlar
bir araya gelseler ve Allahü teâlâ’dan,
Cennetten, Cehennemden konuşmadan
aynlsalar melekler derler ki: “Ey insanlar
büyük gaflet içindesiniz…” Yine buyurdu
ki: “Cennet ve Cehennem, Âdem oğlundan
bir şeyler duymak için Ona yaklaşırlar*
Şayet insan Cenneti isterse, Cennet “Yâ.
Rabbi! Onu isteğine kavuştur” der. ŞayetCehennemden sakınırsa, Cehennem de,
“Yâ Rabbi! Onu ateşten muhâfaza et” diye
duâ ederler.
Abdûla’lâ (r.a; ölümü çok hatırlar ve titrerdi.
Buyurdu ki: “İki şey varki beni dünya
zevklerine dalmaktan alıkoyuyor. Bunlar
ölümü hatırlamak ve Allahü teâlâ’mn
dâima huzurunda bulunmaktır.” Yine
buyurdu ki, “Hiçbir ferd yoktur ki, ölüm
meleği günde iki defa kapışım çalmasın.”
1- Tezkiret-ûl-huffâz cild-1, sh. 296
2- Tehzîb-ut-tehzib cild-6, sh. 69
3- el-Menhel-ill-azbül mevrûd şehri Sünen-i
Ebî Dâvûd cild-1, sh. 69
4) Hilyet-ül-evliyâ cild-5, sh. 88