ABDULLAH BİN ÜMMİ MEKTÛM;
Eshâb-ı kirâmın ilk îmân edenlerinden. Resûlullah’ın ikinci müezzini ve Medîne vâlisidir. İsmi, önceden Husayn iken, Peygamber efendimiz “Abdullah” olarak değiştirdi. İsminin Amı olduğu da rivâyet
edilir. Annesi Ümmü Mektûm Âtike binti Abdullah el-Mahzûmiyye’dir. Mekke’de ilk vahyin gelmesinden önce doğdu. 636 (H. 15) senesinde ve-fât etti.
İlk Müslümanlardan olan Abdullah bin Ümm-i Mektûm, Mekke’de kâfirlerin zulüm ve eziyetleri, dayanılmaz hâle gelince, Medîneli Müslümanlara dînî esasları öğretmek içiîı Medîne-i münevvere-ye hicret etti. Âmâ olup, sesi çok gürdü. Sabâh namazında, önce hazret-i Bilâl, sonra İbn-i Ümmi Mektûm ezân okurdu. Kâfirler ile silâhlı mücâdele başlayınca, gazve ve seriyyelerde vazîfe aldı. Savaşlarda, gür sesiyle düşmanın moralini bozardı. Bâzı savaşlarda Peygamber efendimiz onu Medîne-i münevverede vâli ölarak bırakırdı.
Vedâ Haccına katıldı. Peygamberimiz Vedâ Hutbesini okurken, gür sesiyle hutbeyi tekrarladı. Hazret-i Ebû Bekr’in hilâfetinde müezzinlik yaptı. Hazret-i Ömer devrinde de İslâm ordusunda vazîfe aldı.
Abdullah bin Ümmi Mektûm radıyallahü anh, Kur’ân-ı kerîmi ezbere bilenlerdendi. Kur’ân-ı kerîmin kırâatini öğretirdi. Sohbet âşığıydı. Evi, Mescid-i Nebî’ye uzakta olmasına rağmen dâimâ namaza gelirdi. Mescide gelirken hazret-i Ömer yardım ederdi. Mücâhid olup, her zaman cihâdla-ra katılmak isterdi. Gözleri görmediği için fiilen katılamamaktan çok üzülürdü. İranlIlarla yapılan harplerden Kadisiyye Savaşında bulundu. ,
636 (H.15) senesinde yapılan Kadisiyye Meydan Muhârel^esinde elinde sancak olduğu hâlde bir tepeye çıktı. Gür sesiyle düşmanın moralini bozdu. İbn-i Ümmi Mektûm’un bu muhârebede şehîd olduğu veya dönüşünde vefât ettiği rivâyet edilir.