Türkiye’de yetiştiği yerler:
Tıbbî adaçayı denen bu cinsi yetişmez. Güney Orta-Batı
Anadolu’da tabiî cinsleri yetişir. Haziran-temmuz ayları arasında mâvimsi-mor
renkli çiçekler açan 30-60 cm boyunda, çok senelik
kokulu bir bitki. Bahçelerde süs bitkisi olarak
yetiştirilmektedir. Gövdeleri dik, odunsu ve dört
köşelidir. Çiçekler üst yaprakların koltuğunda çiçek
durumu meydana getirirler. Çiçekler, tüpsü
ve uçları dudak şeklinde sarkmıştır.
Memleketimizde bu türü yabânî olarak bulunmaz,
bahçelerde yetiştirilmektedir. Vatanı Akdeniz
bölgesidir. Güney ve Orta Avrupa’da yetiştirilmektedir.
Anadolu’da 70’in üzerinde diğer başka türleri
tabiî olarak yetişmektedir. Türkiye’de yetişen ve
adaçayı olarak kullanılan diğer türlerinin başında
Anadolu adaçayı, yönlü adaçayı, misk adaçayı,
yabânî adaçayı, yeşil adaçayı vs. gelir. Kimyâsal
madde muhtevâları değişmekle berâber, tıbbî adaçayı
gibi kullanılırlar.
Kullanıldığı yerler: Bitkinin kullanılan kısmı,
yaprakları, çiçekleri ve yapraklarından elde
edilen uçucu yağdır. Bitki, % 2 uçucu yağ ihtivâ
eder. Bunun % 30’u tüyon, % 15’i sineoldur. Acı
maddeler, kafur ve tanen bulunmaktadır.
Eski devirlerde ve günümüzde çok kullanılan
faydalı bir bitkidir. Eskiden çoğu evlerin bahçelerinde
yetiştirilirdi. Tıbbî adaçayının yatıştırıcı,
mîdevî, idrar söktürücü, ter kesici, dezenfektan
tesirleri vardır. Gargara şeklinde boğaz ve burun
hastalıklarında kullanılır. Yapraklarından elde edilen
uçucu yağ, yüksek dozlarda kuvvetli bir zehirdir.
Bal ve sirke ile karıştırılıp gargara yapınca
diş ve dişetlerine, boğmaca ve bâdemcik iltihâblarına
iyi gelir.