ALI RIZÂ PA$A; Osmanlı sadrâzamlarından. 1860’ta İstanbul’da doğdu. Babası nizâmiyeden emekli Jandarma Binbaşısı Tahir Beydir. 1885’te kurmay yüzbaşı olarak Harp Akademisini bitirdi. Askerlik bilgi ve becerisini artırmak üzere hükümetçe Almanya’ya gönderildi (1887). Üç yıl orada kaldıktan sonra binbaşı rütbesiyle yurda döndü. Erkân-ı Harbiye Mektebinde harp târihi okuttu. 1895’te miralay olan Ali Rızâ Paşa, Harran’da çıkan isyânı bastırmakla görevlendirildi. 1897’de bir süre Manastır vâli ve komutanlığı görevinde bulunduktan sonra Yemen ayaklanmasını bastırmaya memur edildi (1905). Bu görevi sırasında müşirliğe yükseldi. İkinci Meşrûtiyetin ilânından sonra (1908) âyân rneclisi üyeliğine getirildi. Meşrûtiyet kabinelerinde iki defâ Harbiye Nâzırlığı yaptı. Balkan Harbine (1912) Batı Ordusu Komutanı olarak katıldı. Mondoros Mütârekesinden sonra kurulan Tevfik Paşa kabinesinde (11 Kasım 1918) Bahriye Nâzın olarak vazife yaptı.
Sivas Kongresinden sonra Millî Mücâdele ta-raftarlannm baskım sonucu Ferid Paşa hükümetinin düşmesi ile Ali Rızâ Paşa sadrâzamlığa getirildi (2 Ekim 1919). Son Osmanlı meclisi mebusânmm İstanbul’da toplanmasını sağladı. Ancak İstanbul’daki merkezî hükümetin Anadolu’daki Kuvay-i milliye hareketi ile birleşmesini istemeyen işgâl kuvvetlerinin zoru ile 3 Mart 1920’de istifâ etti.
Ali Rızâ Paşa 21 Ekim 1920’de kurulan Dördüncü Tevfik Paşa kabinesinde Nafia ve Dâhiliye nâzırlıklarında bulundu. TBMM’nin saltanatı kaldırması (1 Kasım 1922) üzerine son Osmanlı hükümeti olan Tevfik Paşa kabinesinin diğer üyeleriyle birlikte o da istifâ etti (3 Kasım 1922).
Ali Rızâ Paşa 31 Ekim 1932’de vefât etti. İçe-renköy Mezarlığına defnedildi. Devletin güç zamanlarında önemli vazifeleri başarıyla yerine getiren Ali Rızâ Paşayı Vahideddin Han çok takdir ederdi.
