ALTINORDU; Alm. Goldene Horde (f.), Fr. Horde d’Or (f.), İng. Golden Horde. Doğu Avrupa’da ağırlık merkezi Volga boyunda olmak üzere 1241 yıllarında Cengiz Hanın torunu Batu Han tarafından kurulan Türk Moğol devleti. Cengiz Han batıya yapılacak sefer işlerini büyük oğlu Cuci’ye vermiş idi. Cuci’nin erken ölümü üzerine, oğullarından Batu Han, Macaristan’a kadar giderek orada kalan yerleri işgâl etti. Bu arada 1240 yılında Cengiz’in yerine geçen Ögeday Kağan ölmüştü. Onun ölümünü duyan Batu Han, Macaristan’a kadar feth ettiği yerleri kendisi yönetmek istedi. Aşağı Volga’da Saray şehrini kurarak kendisine merkez yaptı.
Batu Han, hukûken Büyük Moğol kağanına tâbi olmasına rağmen, içeride bağımsız olarak hareket ediyordu. Aşağı ve Orta Volga bölgelerini, Harezm ve Azerbaycan’a kadar Kafkasları ve Kıpçak bozkırlarını alarak Altmordu Devletine kattı. Batu’nun 1255 yılında ölümü üzerine yerine oğlu Sertak, iki sene sonra da Batu Hanın kardeşi Berke Han geçti. Berke Han, Moğol prensleri arasında ilk müslüman olanıdır.
Berke Han, Mısır sultânı Baybars’la anlaşarak 1262 yılında Bağdat’ta Müslümanlara zulmeden
Hülâgu’nun üzerine yürüdü ve onu yenerek bozguna uğrattı.
Berke Han zamânında Moğollar arasında İslâmiyet hızla yayıldı. Bilhassa Kıpçak ve Koman Türklerinin meskûn olduğu bölgelerdeki Altınor-du Devleti Moğollan, Müslüman olduktan sonra Türklerin kültürlerinin etkisinde kaldılar. Dillerini unutup Türkleştiler (Bkz. Berke Han). Berke Han’dan sonra da müslüman hükümdarlar başa geçti. Özbek Han (1313-1341) ve daha sonra gelen hükümdârların hepsi müslümandı. Özbek Han, İslâmiyet’i devletin resmî dîni olarak kabûl ettirdi. Sarayberke’yi başkent yaptı. 1359 yılında Ca-nıbek Hanm vefâtından sonra Altmordu Devletinde iç kanşıklıklar başladı ve devlet zayıfladı. Bu durumdan Ruslar istifâde edip Dimitriy Donskoy komutasında, Altmordu Devletinin ordusunu yendiler (1380). Daha sonra başa geçen Toktamış Hanın sağladığı birlik, 1395 yılında Timur Han’m Al-tınordu üzerine yaptığı seferlere kadar devâm etti. 1398’de Timur Hanm bu ülkeye yaptığı seferden sonra Toktamış Han, Litvanya Beyinin yanına sığınmak zorunda kaldı. Bundan sonra şehzâ-deler arasmda taht kavgalan başlayıp devlet bir kaç parçaya bölündü. Devlete âit topraklarda; Büyük Altmordu Devleti (1432-1502), Astrahan Hanlığı (1466-1557), Kazan Hanlığı (1445-1552), Kırım Hanlığı (1430-1783) ve Özbek Hanlığı kuruldu.
Altmordu Devletinin parçalanması, Ruslara yaradı. Küçük knezlikler hâlinde yarı vahşî bir
vaziyette yaşayan Ruslar, güçlü Altmordu kuvvetlerinin baskısından kurtulunca, 1481’de ba-ğımsızlıklarmı îlân ettiler. Altmordu kalmtısı devletlerin birbıirine karşı rekabetlerinden istifâde ile güçlenerek lıepsini teker teker ortadan kaldırdılar.
Altmordlu Devletinde, Müslüman olmadan önce Moğol kanunları Müslümanlığı kabûl ettikten sonra da İsi âm kânunları tatbik edilmiştir. Hü-kümdâr kardeşlerine dokunulmayıp, onlara önemli mevkiler verilirdi. Devlet, derebeylikler şeklindeydi. Ytîz, bin, onbin gibi askerî birliklerin komutanlarmm toplanmasıyla meydâna gelen “kurultay”, önemli devlet kararlarını alırdı. Ekonominin temeli aîle idi. Her aîle kendine gösterilen arâzide çalış ır, başka yere taşınamaz idi. Mahsûlün belli mikdârmı bağlı olduğu beye verdikten sonra kalanını pazarda satabilirdi.
Şehirler çok gelişmiş ve buralarda birçok saraylar yapılmıştı. Avrupa ticâret yollan bu şehirlerden geçtigi için ticâret çok ilerlemişti. Başkent Saray şehri 100.000’i aşkın insanı barındırırdı. Bu şehir, Tiımur Hanla yapılan savaşta yıkıldı. Bayrakları, beyaz zemin üzerine kırmızı bir hilâl ile bir damga idi.
Altmorduı devletinin kültür ve medeniyeti, Rus imparatorluğıına oldukça fazla tesir etmiştir. Zırâ Ruslar, Altmordu devletinin mîrâsma konmuşlardn-. Ruslar’m ordu düzeni, para birimi, vergi sistemi Altmordu de vletinden alınmadır. Bu tesirler sonucu Türkçeden de Rus diline birçok kelime geçmiştir.
