AMCV3ED BEN MUHAMMED EL-BİRTf

Üçüncü asır hadîs ve hanefî fıkıh âlımı. İbâdete fazla düşkün olup, günah işlemekten çok korkardı. Hadîs rivâyetinde, “Sika”, Sadûk” ve “hüccet” idi. îmâm-ı Muhammed’in (r a.; kitaplarını rivâyet etti. Hadîste de “müsnedi” vardır. Künyesi, Ebü’l-Abbâs olup, el-Birti, el-Hanefî nisbet edildi. el-Muhaddıs, el-Fakîh, el- Hâfiz, el-Kâdî, lakâblan verildi Ebü’l-Abbâs Ahmed bin Muhammed bin îsâ bin el-Ezher el-Birtî Bağdad cıva nnda Bırt köyünde doğdu Bağdad Basra Kuft ihm çcvnlermdcn ‘stifâdc etli Hantfı mezhebi, fıkıh âlimlerinin en ilen gelenlerinden oldu. Vâsıt bölgesinde vt Bağdad’da kadılık yaptı. 280 (m. 894 senesi Zilhiccesinin ondokuzunda Cumar tesi günü vefât etti. Kadı Ahmed bin Muhammed bin isi (r.a.) fıkıh ilmini, İmâm-ı a’zamın (r.a. talebelerinden İmâm-ı Muhammec Şeybânî’nin (r.a) mümtaz talebesi Ebı Süleymân Mûsâ el-Cürcânî’den (r.a» öğrendi. İmâm-ı azam hazretlerinin mez hebinin hükümlerini bildiren İmâm- Muhammed Şeybânî hazretlerinin kitab lannı nakl ve rivâyet etti. Müslim bin İbrâhim, Ebû Velîd et Tayâlisî, Ebû Seleme el-Tebûzkî, Muham med bin Kesîr, Ebû Huzeyfe en-Nehdî, Eb£ Ömer el-Havdî, Müsedded, Ebû Nuayrr bin Dekîn, Ebû Gassân Mâlik bin Ismâil Ahmed bin Yûnus, Yahyâ Hamânî, Âsin bin Ali, Dâvûd bin Amr, Halef bin Hişârr Yahyâ bin Yûsuf el-Zemmî, Ebû Bekir bir Ebî Şeybe ve daha birçok Bağdad, Basrs ve Küfe ilim ehlinden ilim öğrenip, hadîs rivâyet etti. Onların aramakla bulunma yan, arzu edilip de erişilemeyen sohbetle rini dinlemekle şereflendi. İlimde derya, ibâdette âbid, zâhid vc sâlih olan bu mübârek zâttan, Yahyâ bir Eksem, (aynı zamanda hocası) Abdullah bin Muhammed el-Begavî, Yahyâ bin Muhammed bin Sa’îd, el-Kâdiyü’l Mehâmilî, İbn-i Muhalled, Ebû Ali es- S affa r, Ebû Amr bin Semmâk, Ahmed bin Selmân Neccâd ve Ebû Sehl bm Ziyâd ve daha birçoklan ilim tahsil edip hadîs-i şerîf rivâyet etmekle şereflendiler Imâm-ı Muhammed hazretlennın kıta bını, hocası Ebû Süleymân Mûsâ yoluylj rivâyet etti. Imâm-ı a’zam hazretlerinin ilmini, diğer bir koldan, kadı Yahyâ bir Eksem, Vekı’ bm Cerrâh ve Ebû Hanîfe (r aleyhim/ tarîkiyle de aldı. Kendisine çok bilgi geldi. Bunlan kolayca kitaplara yazdı ilminin üstünlüğü ve ılmm insanlara duyurulmasında, gayretinin çokluğuyla kısa zamanda tanındı ve sevildi İlk önce Vâsıt ve havâlisinde kadılık yaptı Daha sonra, 249 (m 863/ senesinde kadı Ebû Hişâm’ın vefâtıyle Bağdad kadısı oldu Burada da talebeler yetiştirip, ılmınj bütün insanlann istifâdesine sundu Birçok hadîs âliminin, “hüccet” (üçyüz bin hadîs-i şerifi, râvileri ile onlann hâlle riyle birlikte ezberden bilen hadis âlımı , “hâfız” (yüzbin hadîs-i şerifi ezbere bilen * “sika (güvenilir; ve “Sadük” (Sözünün doğruluğu kesin/ olarak bildirdiği Ebü’l- Abbâs Ahmed bin Muhammed el-Bırtî ir.a, bildiği hadîs-ı şeriflerden bir kısmını Müsned’mde yazdı. Bir kısmım da râ\ileri nvâvet ettiler. Kadı Ebü’l-Abbâs Ahmed bin Mııham med “1-Bırtî, çok ibâdet ederdi Anahtar çok korkardı. Harama düşerim korkusuyla miibahlann da çoğuna yaklaşmazdı. Yaşamak ve ibâdet etmek için.zarûri lâzım olan şeylerden istifâde ederdi, ilmi çok fazla, ibâdeti de ilmi gibi ziyâde idi. ömrünün sonlarına doğru evinden çıkmaz oldu. Devamlı ibâdet ederdi, insanlar onu isminden çok, el-Âbid, ez-Zâhid, es-Sâlih diye bilirler, ibâdet ve iyi insan deyince akıllarından O’nu geçirirlerdi. Kadı Ebû Amr Muhammed bin Yûsuf anlatır: Birgün Kadı Ismâil bin Ishâk’la beraber bir eve ziyârete gittik, ibâdetten yüzü sapsan olmuş bir ihtiyar bizi karşıladı. Kadı Ismâil, öna son derece hürmet edip hâlini hatmnı sordu. Âile efrâdımn durumunu öğrendi, bir müddet oturduktan sonra oradan aynldık. Kadı Ismâil, bana bunun kim olduğunu sordu. Bilmediğimi söyleyince de; “O, Kadı el*Birtf’dir. Evinde devamlı ibâdet eder. O da kadıydı, ama bizim gibi değildi. O’nun kadılığı bambaşkaydı” buyurdu. Ebü’l-Alâ bin Sa’îd bin Muhalled anlatır Rü’yâmda Peygamberimizi (s.a.v.) gördüm. O, (s.a.v.) bir yerde oturuyordu. Kadı Ebü’l-Abbâs el-Birtî girince ayağa kalktılar. O’nunla müsâfeha edip, alnından öptüler ve “Merhaba ey sünnetimi yaşayan ve eserimle amel eden insan” buyurdular. Uyanınca Ebü’l’Abbâs’ın yanına gidip, alnının ortasından öptüm ve “Resû- lullahı (s.a.y.) seni böyle öperken gördüm” dedim.