AHMED BİN MUHAMMED HÂNI EL- ESREM

Hadîs hâfizı büyük bir âlim.. Künyesi Ebû Bekir’dir. 260 (m. 873) târihinden sonra vefât etti. Ahmed bin Hanbel’in (r.a.) talebesidir. Ondan çok mes’eleler nakletti. Bunlan mevzulanna göre yazdı. Affân bin Müslim, Muâviye bin Amr, Süleymân bin Harb, Ebû Velîd et-Tayâlısî, Nuaym bin Hammâd, Ebû Tevbe Rebî’ bin Nâfi’ gibi âlimlerin derslerini dinlemiştir. Ondan da Nesâî, Mûsâ bin Hârun, Ibn-i Sa’îd, Ali bin Ebû Tâhir el-Kazvînî, Ömer bin Muhammed bin îsâ el-Cevherî gibi âlimler de rivâyette bulunmuşlardır. Sünnetler hususunda çok kıymetli bir kitâbı vardır. Bu eser, onun hadîs ilmindeki yüksek derecesini gösterir. Aynca “Ilel-ül-hadîs” ve “Nâsıh-ül-hadîs Mensûhuhu” isimli eserleri de vardır. Âlimlerin hakkında söyledikleri: Ebû Bekir el-Hilâl: “O, hadîs ilminde hâfiz, kıymetli ve yüksek bir âlimdir. Zamamn büyük âlimlerinden, Âsim bin Ali, Bağdad’a gelmişti. Kendisinden istifâde edebileceği bir âlim aradı. Ahmed bin Muhammed el-Esrem’le görüştü. Onun ilmini beğendi ve çok takdir etti.” Ebû Kâsım bin Cîlî dedi ki: “Yanımıza birisi geldi. Namazla ilgili, Ibn-i Ebî Şeybe’nin kitâbmda bulunmıyan bilgileri bana yazacak bir âlim anyorum” dedi. Biz kendisine, Ebû Bekir el-Esrem’den başka bunu yapacak birisini bilmiyoruz, dedik. Sonra, Ebû Bekir el-Esrem’e kâğıt verildi. Namazla ilgili altıyüz sayfa yazdı. Ibn-i Ebî Şeybe’nin kitabı ile karşılaştırdığımızda, yazdıklannın hiçbirisi onda yoktu.” Yahya bin Maîn ve başka âlimler: “O, çok zeki ve mes’eleler üzerinde dikkatli bir âlimdir” dediler. Hikmetli sözleri pekçoktur. Onlardan ba’zılan: “Hocam Ahmed bin Hanbel’in, meclisten kalktığı zaman “Stibhânekella- hümme ve bihamdike” dediğini işitir, devâmını anlıyamazdım. Sadece dudakla- nmn hareketini görürdüm. Fakat zannediyorum, mecliste yapılan hatâlara keffâret olması için Resûlullah efendimizden rivâyet edilen şu mübârek sözleri söylüyordu: “Sübhânekellahilmme ve bihamdike, Eşhedü enlâ ilâhe illâ ente, Estagfirüke ve Etûbu ileyk.” Birisine yazmış olduğu mektubunun ba’zı kısımlan şöyledir “Allahü teâlâ bizi ve sizi her türlü tehlikeden, her çeşit şüpheden muhafaza buyursun. Yine bize ve size, geçen büyüklerimizin ve âlimlerimizin yolunda gitmek nasîb çylesin. Dâima Allahü teâlânın ni’metleri içerisindeyiz. Allahü teâlâdan, bu ni’metlerini daha da artırmasını, nzâsına kavuşmamız için bize yardımını dileriz. Fazla sözde fitne vardır. Kişi ihtiyâcına göre konuşmalıdır. Sükûtta‘genişlik ve rahatlık vardır.” “Âlimin ölümü, büyük bir musibettir. Şeytan ve onun yardımcılan, Allahü teâlâ- mn ve müslümanlann düşmanlandır. Şeytan ve yardımcılan, müslümanlâr için birçok fitneler hazırlarlar. Maksadlanna erişebilmek için âlimlerin yok olmasını beklerler. Çünkü, âlim, onlann bâtıl işlerine ve yardımcılanna mâni* olmaktadır.” “Bir kısım insanlar, şöhrete yapıştılar. Kendilerinden bahsedilmeyi arzu ettiler. Halbuki onlardan Önce de işledikleri bid’ atlerle şöhrete kavuşanlar oldu. Fakat, hayır yolunda, doğru yolda tâbi olmak, şer (kötü) işlerde başkan olmaktan daha hayırlıdır.” Ahmed el-Esrem (rahmetullahi. aleyh; ba’zı büyüklerimizden şunlan nakleder: Abdullah ibn-i Mes’ûd (r.a./ buyurdu: Resûlullah efendimizin sünnet-i seniyye sine tâbi olunuz H a .dian (Resûlullah efendimizin (s.a v.j zamanında ve onun dört halîfesi zamanlarında bulunmayıp, dinde sonradan meydana çıkarılan ve ibâdet olarak yapılan her türlü söz, iş ve usûller; yapmayınız. Her bid’at dalâlettir (sapıklıktır,* Ibn-i Ömer (r.a.;: “insanlar güzel görse bile, her bid’at dalâlettir/’ Ebû Mûsâ: “Allahü teâlânın ilim verdiği kimse, onu, insanlara öğretsin. Fakat, bilmediği şeyi söylemekten sakınsın. Yoksa, kendisini ılgilendirmiyen bir şeye karışmış olur, dinden çıkar.” îbn-i Mes’ûd (r,a.) “Sizden birine, bilmediği bir şey sorulduğu zaman, bilmediğini i’tıraf etsin, utanmasın.” “Kişiye bilmediği sorulunca, Allahü teâlâ bilir demesi, ilimdendir.” Rebî’ bin Haysem. Kişi, (bilmediği i Jde bu haramdır, bu men edilmiştir.” demekten sakınsın. O zaman Allahü teâlâ ona, “Yalan söyledin” buyurur. İbn-i Abbâs buyurdu: “Dosdoğru ol. Bid* attân ve bid’atçı olmaktan çok sakın.” Büyük âlim îbrâhim: “Allahü teâlâ, kötü arzu ve isteklerde zerre mikdan bir hayır, iyilik bulundurmadı. Bunlar, şeytanın süsleridir. Şeytan bunlan insanlara güzel gösterir.” Şa’bî (r.a.;: “Bilmiyorum demek, ilmin yansıdır ” buyurmuşlardır.