AMPERMETRE

AM P ERM E TR E ; Aim. Amperemeter, (n), Fr.
Ampèremètre (m), İng. Amperemeter. Bir iletkenden
geçen elektrik akımının şiddetini ölçen âlet.
Akım şiddeti birimi “Amper”dir. Akım şiddeti
âletten doğrudan doğruya okunur. Kadran; amperin
askatlarına göre bölümlere ayrılmış cetveldir.
Düşük şiddetteki elektrik akımını ölçen âlete de
“Galvanometre” adı verilir. Bir ampermetrenin
ölçebileceği akım sınırlıdır. Daha büyük akımları
ölçebilmek için “şönt” ismi verilen muhtelif
akım bölücü dirençler kullanılır. Şöntler cihaza
dıştan bağlanacak şekilde özel olarak manganlı
metalden îmâl edilmiştir. Ampermetreden okunan
değer ile şönt üzerinde yazılı değer çarpılırsa devreden
geçen akım ölçülmüş olur.
Kullanma sâhası farklı ve yapılış esaslarına göre
isimlendirilmiş değişik ampermetreler vardır.
Döner çerçeveli ampermetre: Elektromagnetik
bir ampermetredir. Çalışma prensibi: Dâimî
bir mıknatısla bu mıknatısın kutupları arasında
uygun bir eksen etrafında dönen bobinden (çerçeve)
meydana gelmiştir. Akım geçtiği zaman bu
akımın şiddetiyle orantılı bir magnetik alan meydana
gelir. Çerçeve arasında bulunduğu kutuplardan
biri tarafından çekilirken, diğeri tarafından
itilir ve akımın şiddetine göre döner. Yâni akım ne
kadar şiddetli ise çerçevenin dönme açısı o kadar
büyük olur. Bobine gelen akım kesildiğinde spiral
bir yay, bobini eski durumuna getirir. Döner bobine
tesbit edilen gösterge, kadrandan akım şiddetinin
okunmasını sağlar.
Yumuşak demirli ve sâbit bobinli ampermetre:
Genellikle düşük frenkanslı alternatif akımların
ölçülmesinde kullanılır. Esas olarak yumuşak
demirden yapılmış silindir şeklindeki sâbit bir bobinden
meydana gelir. Yumuşak demir, bir göstergeye
bağlı olup bobinden akım geçmeye başlayınca,
hareket ederek göstergeyi akım şiddetinigösteren bölmeye getirir. Yapılışı basit olduğundan
ekonomiktir ve yaygın olarak kullanılır.
Termik ampermetreler: Bu tip ampermetreler,
akımın iletkenden geçerken hâsıl ettiği ısı
esâsına dayanır. Uçları sâbit bir tel, akımın hasıl
ettiği ısı ile uzar, bu uzama, telin uçları sâbit olduğu
için kıvrılma şeklinde olur. Bu telin ortasında
bir telle bağlı olan makaranın merkezinde
bulunan bir gösterge vardır. Telin akımla ısınması
ile makara çekilir ve gösterge kadran üzerinde
hareket eder. Modern termoelektrik ampermetrelerde
termo elektrik kulp tarafından verilen
akım şiddeti bir galvanometre ile ölçülür. Bu
tür ampermetreler radyo, TV ve elektronik âletlerdeki
yüksek frekanslı akımların ölçülmesinde
kullanılır.