Apollo-Soyuz Deneme Projesi
ABD uzay kabini Apollo (solda) ile SSCB uzay gemisi Soyuz ‘un (sağda), uzayda yaklaşık yirmi yıllık bir rekabetten sonra kenetlenmeleri, SSCB ve ABD’nin karmaşık bir uzay uçuşunda işbirliği yapma isteklerinin kanıtı olmuştur.
ABD ile SSCB uzay araçları arasında gerçekleştirilen buluşmaya verilen ad. ABD ile SSCB arasında yoğun bir rekabet döneminde başlatılan Apollo programı, uzayda yapılan bir yumaşama gösterisiyle sona erdi: Apollo kabini ve Soyuz uzay gemisi, Temmuz 1974’te ortak bir yörünge uçuşu yaptılar. Buna Apollo-Soyuz Deneme Tasarısı (ASTP) adı verildi. Teknik açıdan, alçak yörüngede gerçekleştirilen bu ortak uçuşta, uzay araçları arasında ekip değiştirme olanakları kanıtlandı. Tasarıyı 1969’da ABD önermiş, ama 1972’de Moskova’da yapılan Nixon-Kosigin zirve toplantısına kadar, Sovyetler tarafından onaylanmamıştı. Farklı biçimlerde üretilmiş farklı yapılardaki iki uzay aracının birbirine kenetlenmesi için, bir kenetlenme modülünün yapılması gerekiyordu. Bu model, Rockwell İnternational şirketi tarafından üretildi. Apollo ve Soyuz’a da birbiriyle uyumlu sistemler yerleştirildi. Bu arada ABD’lilere ilk kez Sovyetlerin Baykonur koz- modromunun bir bölümünü ziyaret olanağı tanınırken, Bat« ba^ın organlarının muhabirleri de Kaliningrad’daki uçuş denetim merkezine kabul edildiler.
Apollo-Soyuz Deneme Projesi (ASTP), NASA’ya toplam 250 milyon dolara mal oldu. Apollo ekibi hava tuğgenerali Thomas P. Stafford, sivil astronot Vanee D.Brand ve yine sivil astronot D.K. Slayton’dan (Mer- cury tasarısının ilk yedi astronotundan biridir) oluşuyordu. İki kişilik, küçük Soyuz 19un içindeyse pilot albay Aleksey Leonov ve mühendis Valen Kubasov vardı. Soyuz 19, 15 Temmuz 1975’te Baykonur’dan Doğu günışığı saatiyle 8,20’de, Apollo’ysa 7,5 saat sonra Florida’dan fırlatıldılar. Apollo’nun itici gücü daha yüksek olduğu için, kenetlenme modülünü de yörüngeye o çıkardı.
İki uzay aracı 17Temmuz’da Doğu günışığı saatiyle 12,09’da Atlas okyanusunun üstünde Portekiz’in 1 0 2 0 km kadar batısında bir noktada birbirlerine kenetlendiler. Bunu izleyen iki günde ekipler iki araç arasında dört değiş-tokuş yaptılar ve planlanmış beş deney gerçekleştirdiler.
Araçlar 19 Temmuz’da birbirlerinden ayrıldılar. Soyuz, Kazakistan Cumhuriyetine 21 Temmuz’da, Apollo da Büyük Okyanus’a 24Temmuz’da indiler. İniş sırasında, Apollo ekibi, iniş mekanizmasındaki bir arıza nedeniyle kabine giren nitrojen tetroksit dumanlarını soludukları için rahatsızlık geçirdiler. Bu dokuz günlük uçuş, Apollo Programı’nın son uçuşu oldu.