Arı sütü, genç larvaların büyüyüp gelişmesi için işçi arılar tarafından kovanın gözlerine konan, yoğunlaştırılmış süt kıvamında, kuvvetli asit karakterde besleyici bir maddedir.
Arı sütünün hammaddesi nektar ve polen tozudur. Ancak araştırmalar göstermiştir ki, işçi arılar nektar ve polen tozunu sindirim organlarında değişikliğe uğratıp, baldan çok daha kuvvetli ve etkili bir madde olan arı sütünü meydana getirmektedir. Arı sütü, ilk salgılanıp ağıza geldiğinde süt kıvamındadır, fakat kovanın gözlerine konduktan sonra koyulaşarak, krema şeklini ve rengini kazanmaktadır. Döllenmiş bir yumurtadan işçi arı mı, yoksa ana arı mı meydana geleceği, genç larvaların arı sütü ile beslenme derecesine, bağlıdır.
Erkek ve işçi arı olacak yumurtaların bulunduğu gözlere sadece üç gün arı sütü verilir. Bundan sonraki günlerde, yavrulara arı sütü değil, sadece normal besin maddesi verilir. Oysa analan (kraliçe arı) olacak larvalara ise, ilk üç günden sonra yine arı sütü verilir. Daha uzun müddet an sütü ile besleoen larvalar, 16 gün içinde ana an olarak gelişmesini tamamlarlar. Petek hücresindeki ilk yumurta halinde, ömrünün sonuna kadar bu harika gıda ile beslenen ana arı, bal ve polen ile beslenen diğer hemcinsi işçi arılara nazaran 50 misli daha fazla yaşar. İşçi arının ömrü 45 gündür, oysa ana an nonmal olarak 4-5 sene yaşar. 7 sene yaşayanları bile görülmüştür. Bu mucizevi gıda sayesinde ana arı, ömrıi boyunca her 24 saatlik süre içinde, kendi ağırlığının iki misli tutarında 3000 adet yumurta yumurtlar. Buradan da görüldüğü gibi, an sütü dediğimiz bu etkili madde ile beslenmenin uzun veya kısa süreli oluşu, aynı karakterdeki iki yumurtadan ^ırkîı iki ferdin meydana gelmesine sebep olabilmektedir.
Arı sütü % 62-66 su, % 11-17 protein, % 4-5 yağ, % 11-13 şekerler ve % 2-3 henüz tespit edilemeyen maddeleri içerir.
Su…………………………………….. % 62-66
Protein………………………………. % 11-17
Yağ (lipid)…………………………… % 4-5
Şekerler……………………………… % 11-13
‘ Tespit edilemeyen diğer maddeler… % 2—3
Bunlara ilaveten az miktarda fosfor, sülfür, eser miktarda sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, manganez, demir ve polen tozu vardır.
Hidrolize edilmiş arı sütünde, kromatografik yöntemlerle, hayati önem taşıyan esansiyel amino asitler de dahil olmak üzere, J7 amino asidin varlığı tespit edilmiş-
32
tir. Bunlardan prolin ve lisin yüksek rîliktörlarda, arjinin, hİS-tidin, triptofan, serin ve sistin, nispeten daha az miktarlarda bulunmuştur.
Arı sütünün lipid kısmında, gaz-sıvı kromatografisi ile yapılan incelemelerde, 26’dan fazla yağ asidi gözlenmiştir. Bunlardan I2’si nonanoik, kaprik, undekanoik, tridekanoik, laurik, miristik, miristoleik, palmitik, palmitoleik, stearik, li-noleik ve arakidik asid olarak teşhis edilmiştir.
Arı sütünde C, D, E, H vitaminleri ve özellikle B-kompleks vitaminleri yüksek oranlarda mevcuttur ve bunlar yapay katkı maddesi olarak değil, doğanın hazırladığı en saf şekilde bulunmaktadır.
Yapılan incelemelerde, arı sütünün besleyici olmasından başka; çeşitli hastalıklara da iyileştirici niteliği olduğuna dair bulgular elde olunmuştur. Antibiyotik ve antimikrobik etkisi vardır. Verem, astım, şeker, damar sertliği, ülser, tansiyon rahatsızlıklarında, felçlerde olumlu etkileri görülmektedir.
Arı sütünün sudaki çözeltisinin vazodilatif (damar açıcı) etkisi olduğu ispatlanmıştır. Bu aktivite, bala nazaran 100-200 kat daha fazladır. Ayrıca, kandaki kolestnol seviyesini önemli oranlarda düşürdüğü de,ıJapon araştırmacılar tarafından gözlenmiştir. Tavşanlar üzerinde yapılan testlerde bu aktivite-nin yanısıra, fosfolipid, triglisent, B-Lipoprotein ve total li-piçi seviyelerinin de an sütünden etkilendiği ve düştüğü gözlenmiştir.
Avusturya’da, 120 hasta üzerinde yapılan klinik denemelerde, an sütünün ağızdan alınması ile cilt ve saç hastalıklarında önemli olumlu gelişmeler ve düzelmeler görülmüştür.
Yine, an sütünün içerdiği hormonlar’sebebiyle cinsel fonksiyonlan artırıcı etkileri de tespit edilmiştir.
Bunlann dışında, arı sütü bileşiminde mevcut “tespit edilmeyen diğer maddeler” adı altında belirtilen, % 2-3 civarındaki kısımda ise an sütünün asıl deva niteliğini taşıyan maddelerin bulunduğu tahmin edilmektedir. Bunlardan biri, balda bulunmayan, sadece arı sütünde % 1.5 oranında bulunan IO-hidroksi-delta-2-dekanoik asittir.
Esasen, Farmasötik preparatlarda arı sütünün mevcudiyetinin tespiti de, bu bileşiğin tayiniyle yapılabilmektedir. Tine tespit edilemeyen maddeler kısmında bulunan diğer çeşitli aktii maddeler, organizmada canlandıncı ve gençleştirici etkide bulunmaktadır. Çocuklarda görülen büyüme gecikmelerine ve vücut kuvvetsizliğine karşı da ilaç olarak kullanılmaktadır.
Alınacak ortalama dozaj, günde vücut ağırlığının beher kilosu için I mg. dır.*Örneğin 80 kg. olan bir kişi, günde 80 mg. an sütü alabilirArı sütü alışkanlık yapmayan vfc her yaşta alınabilen bir maddedir.
Sonuç olarak, tabiatın bize sunduğu bu harika gıdanın gelecekte insan beslenmesinde büyük önem kazanacağı muhakkaktır.
