ARRHENİUS, Svante August

ARRHENİUS, S va n te A u g u s t; meşhûr
İsveçli fizikçi ve kimyâcı. Hayâtı boyunca çağın
önde gelen bütün bilim adamları ile tanıştı. Dost
kazanmakta bir dâhi olarak tanınmıştı. Bununla berâber
mesleğinin ilk basamaklar^kendini kabûl
ettirmek için yaptığı mücâdelelerde doludur.
Arrhenius 22 yaşında (1881) elektriğin sulu çözeltilerinden
geçişi ile ilgili bir çok deney yaptı.
Doktorasını hazırlamak için bu deneylere devâm
etmeye karar verdi. Upsala Üniversitesindeki Laboratuvarmda
çalışırken, iki yıl içinde, çeşitli konsertrasyonlarda
yüzlerce çözelti üzerinde çok geniş
bilgiler topladı. Bunlara dayanarak, sulu çözeltilerin
yüklü türler, yâni iyoçılar ihtivâ ettiği
hipotezini ileri sürdü. Bu, fevkalâde bir görüş idi.
Profesörleri bu hipotezi kendi fikirlerinden o kadar
farklı buldular ki, Arrhenius’a doktora ünvânını
istemeyerek verdiler.
Arrhenius yılmadı ve tezinin örneklerini öbür
bilim adamlarına gönderdi. Bu köklü fikirleri sâdece
bir kaç kişi ciddiye aldı. Ancak, Alman bilgini
Ostwald o kadar heyecanlandı ki, Arrhenius
ile tanışmak için İsveç’e gitti. Bu bilim adamı tarafından
cesâretlendirilen Arrhenius, Almanya ve
Hollanda’ya giderek oralarda incelemeler yaptı.1889’da “Sulu Çözeltilerde Maddelerin Dissosiyasyonu
Üzerine” başlıklı çalışmasını yayınladı.
Leipzig Üniversitesine profesör olmak üzere
dâvet edildi. Fakat Stockholm’da bir lise öğretmeni
olarak çalışmayı tercih etti. Teorisi hâlâ genel
olarak kabûl edilmiş değildi. Kendisi ile aynı fikirde
olmayanlar, onun tekliflerini “vahşi iyonların
göçü” diyerek küçümsüyorlardı. Arrhenius’un
1893’te Stockholm’da profesör olması bile uzun
tartışma konusu oldu. Bu problemi, Almanya’daki
bilim adamlarından gelen şiddetli bir protesto çözebildi.
Profesör olarak tâyin edilmesinden iki yıl
sonra rektör seçildi ve Nobel mükâfâtım kazandı.
Böylece uzun bir süre sonra da olsa hak ettiği
başarısının sonuçlarını görüyordu. Kendisine
Berlin’de Kimyâ Profesörlüğü teklif edildi. Fakat
o sırada İsveç kralı Fizikokimyâ Nobel Enstitüsünü
kurdu ve 1905 yılında Arrhenius bu enstitünün
direktörü oldu. 1927 yılında ölümüne kadar,
yorulmaz bir deneyci ve son derece çok yönlü bir
bilim adamı olarak çalıştı.
Arrhenius’un bilimdeki başarısını, onun yalnız
parlak bir bilim adamı olmasında değil, fakat aynı
zamanda kendi görüşlerine olan inancında aramak
doğru olur. Sulu çözeltilerin özelliklerini anlayışı,
çağının düşüncelerinden o kadar ileri idi ki, eğer teorisinin
faydalılığı üzerindeki inancı bu kadar kuvvetli
olmasa idi, kolayca bir kenara atılabilirdi.
Sulu çözeltilerin iyonik modeli, anorganik kimyânın
çehresini belirli şekilde değiştirmiştir.