AWACS

AWACS; bilgisayarlı, NADGE (otomatik coğrafî
sistem) sistemine göre çalışan, yerdeki sabit radarların
yaptığı ihbar, önleme ve seyrüsefer görevlerini
yapabilen, en ileri teknolojiye sahip radarlı
uçak. Diğer bir ifâdeyle havada uçan radardır.
Uçakta hem uçuş personeli, hem de radar personeli
birlikte görev yapmaktadırlar. Havada yakıt
ikmâli yaparak gerektiğinde 24 saat esasına
göre görev yapabilirler. Havada uçuş hâlinde olduğu
için “tabi eko” tesirleri yoktur. Bu da radar
operatörünün, iz ve hedef tesbiti yapmasını sağlar
ve teşhisi net, sıhhatli ve sür’atlidir. Kontrol subayının
da rahat önleme yapması kolaylaşır.
Awacs uçaklarının pekçok teknik faydalarına
mukabil, pahalı olması ve savaş esnasında korunması
için avcı uçağı tahsisini gerektirmesi, belli başlı
mahzuru olarak belirtilebilir. Körfez Savaşında,
iki hava indirme ikaz ve kontrol sistemi (AWACS)
uçakları, Hava Kuvvetlerinin E-3 ve Donanmanın
E-2 C HAWK e işbirliğinde önemli bir rol oynadı.
Bir E-3 ve radar sistemi bir defada 2000 kadar
uçağın yerlerini, yüksekliklerini, sür’atlerini göstererek
takip edebilmekte ve 20 kadar bilgisayara
aktarabilmektedir. Bütün Amerikan uçaklarında
taşman ve kodlanmış bir sinyal gönderen bir elektronik
sistem vâsıtasıyla bir uçağın dost veya düşman
olduğu belirlenebilmektedir. Bu uçakların haberleşme
telsiz sistemi, düşman uçaklarındaki telsiz
sistemleri tarafından algılanamayacak tek bir kanal
üzerinden yayın yapar. Haberleşme yayın sistemi hızlı bir şekilde yer değiştirdiği için, yapılan
yayının, düşmanın bozucu radyo yayınları tarafından
karıştınlabilmesi de çok zordur. Bir düşman
uçağı belirlendiği zaman kontrolör, muhârebe uçaklarını
karıştırma geçirmez bir telsiz ile ikaz etmektedir.
Donanmanın F-14 uçaklarının, bir
AWACS bilgisayarının, F-4 radar bilgisayarı ile
doğrudan konuşma sağlayan bir seri bağlantısına sâhiptirler.
Düşman uçaklarının yeri direkt olarak
Pilot elektronik ekranında gözükmektedir. Telsiz
dinleme uçakları, casus uydular ve radar keşif teçhizatı
ile elde edilmiş kara hedefleri verileri de
keza bir AWACS vâsıtasıyla taarruz uçağına aktarabilmektedir.
Özetle AWACS, Körfez Savaşında
hayâtî hava kontrol görevleri îfâ etmiştir.