AYDERÛSİLER

AYDERÛSİLER; Yemen, Hindistan, Endonezya
ve Mısır’da yaşamış çeşitli İlmî ve dinî hizmetlerde
bulunan Hadramût asıllı bir âile. Teygamber
efendimizin neslinden olan bu âile “Alevî”,
“Seyyid” ve “Şerif” ünvanlarıyla anılmıştır.Ayderûs kelimesi,” şiddetle yakalama ve kuvvetle
bastırma” mânâlarında kullanılır.
Ayderûs arslanın isimlerindendir. Bu mânâsı
dikkate alınarak mânevî derecesi yüksek olan bâzı
zâtlara Ayderûsî lakabı, ismi verilmiştir. Ayderûs’un
İdris kelimesinin değiştirilmiş şekli olduğunu
söyleyenler de olmuştur.
Bâ Alevî diye tanınan Alevî âilesinin Sekkâf
kolundan gelen, bu âileden pekçok velî, âlim ve sâlih
zât yetişmiştir. Bunlardan otuz kadar zâtın ismini
Muhibbî Huiâsatü’l-Eser adlı kitabında zikretmiştir.
Ayderûsîler âilesinin meşhûr şahsiyetlerinden
bâzıları şunlardır:
1. Abdullah bin Ebû Bekir el-Ayderûs: Ayderûs
âilesinin atasıdır. 1408 (H. 811) de Hadramut’ta
doğdu. “Hadramût Şeyhi” diye tanındı.
1460 (H.865) ta vefât etti.
2. Fahrüddin Ebû Bekir bin Abdullah el-Ayderûs:
Ayderûsiyye tarîkatinin kurucusu velî bir
zâttır. Aden’in en büyük velîsi ve mânevî koruyucusu
olarak kabul edilir. 1447 (H.851)de Terim’de
doğdu. 1508 (H.914)de Aden’de vefât etti. Türbesi
ve yanındaki câmi Aden’in en büyük ziyaret yerlerindendir.
Her yıl 11-15 Rebîulevvelde burada
adına İhtifal (anma törenleri) tertip edilmektedir.
3. Şeyh bin Abdullah el-Ayderûs: 1513
(H.919)te Terim’de doğdu. 1582 (H.990) de Hindistan’ın
Ahmedâbâd (Gucerat) şehrinde vefât etti.
Velî bir zattı.
4. Abdülkâdir bin Şeyh el-Ayderûs: Fıkıh âlimi
ve velî bir zâttır. 1570 (H.978)te Haydarâbâd’da doğdu.
Annesinin Abdülkâdir Geylânî hazretlerine bağlı
olması sebebiyle Abdülkâdir ismini aldı. Zengin bir
kütüphâne kurdu. 1628 (H. 1038) de vefât etti.
5. Şeyh bin Abdullah bin Şeyh el-Ayderûs:
Evliyâ bir zât olup 1585 (H.993) de Terîm’de doğdu.
Hindistan’daki Devletâbâd’da vefât etti ve buraya
yakın bir yere defnedildi.
6. Ali bin Abdullah bin Şeyh el-Ayderûs: 1577
(H.985) de Terîm’de doğdu. Zeynelâbidîn ve Tâcülârifîn
ünvanlarıyla meşhûr oldu. 1632 (H.1041)
senesinde vefât etti.
7. Cafer es-Sâdık bin Ali el-Ayderûs: Tasavvuf
erbâbı velî bir zâttı. 1589 (H.997) da Terîm’de
doğdu. Hindistan’daki Sürat şehrine gitti. 1654
(H.1064)te orada vefât etti.
8. Abdullah bin Şeyh el-Ayderûs: 1608
(H.1017)de Terîm’de doğdu. Mekke ve Medine’yi
ziyâret ettikten sonra Hindistan’a gitti. Daha sonra
Arabistan’a dönerek Şihr’e yerleşti. 1663
(H.1073)te Şihr’deki zâviyesinde vefât etti.
9. Câfer bin Mustafa bin Ali Zeynelâbidîn el-
Ayderûs: 1673 (H.1084)te Terîm’de doğdu. Hindistan’a
giderek Bahâdır Şahtan îtibâr gördü. 1729
(H.1142) da Hindistan’ın Sürat şehrinde vefât etti.10. Abdurrahmân bin Mustafa Zeynelâbidîn el-
Ayderûs: 1723 (H.1135) de Terîm’de doğdu. Önce
Hindistan’a gitti daha sonra Arabistan’a döndü.
Yemen Mekke ve Tâif i ziyâret etti. Mısır’a giderek
Kâhire’de yerleşti. Suriye ve İstanbul’a geldi.
Tekrar Kâhire’ye döndü. 1778 (H.1192) senesinde
Kâhire’de vefât etti. Kabri Zeyneb binti Fâtıma’nın
Kâhire’deki türbesi civârındadır.
11) Hüseyin bin Ebû Bekir el-Ayderûs: Endonezya’daki
velîlerin en büyüklerindendir. Luar
Batang’daki türbesi ve yanındaki büyük, Hint Takımadalarında
en çok ziyâret edilen yerlerden birisidir.
Kubu (Borneo) Ayderûs Hânedanlığı da
aynı adı taşıyan bir seyyid tarafından kurulmuştur.
12. Ayderûs bin Ömer bin Ayderûs el-Habsî:
Hadramûtlu olup seyyiddir. 1822 (H.1237) de Gurfe’de
doğdu. 1896 (H.1314) da vefât etti