Aztekler

AZ T EK L ER ; Alm. Azteken, Fr.Azteques, İng.
Aztecs. On beşinci yüzyıl ile on altıncı yüzyıl
başlan arasında, bugünkü Meksika’nın orta ve güney
kesimlerinde büyük bir imparatorluk kurmuş
olan kavim. Tolteklerin güçlerini kaybettiği
ve güneye, Guetemala’daki Mayan bölgesine ve
Yukatan’a göç ettiği bir zamanda, Aztekler yaklaşık
1168’de kuzeyden Meksika Vâdisine gelerek,
muhtemelen Texcoca Gölündeki iki adaya
yerleşmişlerdir. Aztekler, târihleri boyunca başlıca
merkezleri olan Tenochtitlan’ı 1325 yılında
kurdular. İtacoat döneminde (1428-1440) komşu
Texcoco ve Tlacopen devletleri ile ittifak kuran
Aztekler, Orta Meksika’da hâkim güç durumuna
geldiler. Bu durumda imparatorluk, doğuda Pebla ve Veracruz’a, güneyde de Oaxaca ve Tehuantepec’e
uzanmaktaydı. Diğer taraftan hem ticârî
ilişkiler hem de yapılan fetihler dolayısıyla
başkent Tenochtitlan 5-6 milyonluk nüfusuyla
1519’da 207.200 kilometre karelik alana yayılan
bir imparatorluğun merkezi oldu. Ancak Azteklerin
bu güçlü devirleri kısa sürmüştür. 1521 yılında
İspanyollar tarafından ortadan kaldırılmışlardır.
Aztek kültürü kendisini, tanma bağlı ekonomi,
dokumacılık, çanak çömlek yapımı metalürjide
başlangıç, sayılar, piramit şeklinde yapılar, takvim
sistemi, resim yazısı, şehir devlet organizasyonu ve
dînî faâliyetlerde göstermiştir.
Aztekler tarafından konuşulan Nahuatl lehçesine
günümüzde Meksiko şehri ve civârmda
rastlanır. Eski Aztek veya Meksika kültürü ile gurur
duyma modem Meksika kültürünün bir parçasıdir.
O zamanlarda kullanılan Nahuatl lehçesi
Aztek dilinin en yaygın Kuzey Amerika lisanıydı.
El-Salvador’a kadar uzanan bölgede konuşulmaktaydı.
İspanyolca’da bu dilden gelme pek çok
kelime bulunur. Hattâ bunlardan “Tomato” ve
“Chocolate” gibi bâzı kelimeler bütün milletler
tarafından kullanılmaktadır. Aztekler, İspanyollar
gelmeden önce yazıya başlangıç yapmışlar ise
de dilleri, İspanyolca gibi yazılabilir. Böyle yazılar
daha sonraki zamanlar için kıymetli birer belge
olmuştur.