BÂBIÂLİ YANGINLARI

der Hohen Pforte, Fr. Incendies de la sublime-
Pote, İng. Fire s on Sublime Porte. Osmanlı Devletinin
idâri merkezi olan Bâbıâli’nin; 1740,1755,
1808,1826 ve 1839 senelerinde tamâmen, 1878 ve
1911 senelerinde ise kısmen yanmasına sebeb olan
yangınlar.
1740 yangını: Bu yangın sadrâzam Mehmed
Paşanın devrinde vukû bulmuştur. Harem ağalarının
oturdukları kısımda başlıyan yangın kısa bir
sürede binâyı sarmış, havanın rüzgârlı olması yüzünden
arz odası, hasır odası ve bitişik dâireler tamâmen
yok olmuştur. Devrin pâdişâhı Sultan Birinci
Mahmûd, söndürme çalışmalarına bizzât nezâret
etmiştir. Ancak kısmen kurtanlan kısımlar da,
birkaç gün sonra çıkan bir yangınla yanarak kül olmuştur.
1755 yangını: Silahdâr Tevkiî Ali Paşanın
sadrazamlığı sıracında meydâna gelen yangın esnâsmda
Bâbıâli bınâsı da tamâmen yanmıştır. Demirkapı
semtinde çıkan yangın, kısa bir sürede
bütün semti sarmış ve yangında ev eşyâ arını kurtaranlar,
mallarını Sultan Üçüncü Osımn’ın emriyle
Gülhâne Parkına koymuşlardır. Bâlpıâli binâsı
inşâ ¿¿iİinceye k^ıdar, işler Esmâ Sulj^n’ın Kadırga
semtindeki konağına nakledilmişti*.
1808 yangını: Sadrâzam Alemdâr Mustafa
Paşaya karşı ayaklanan yeniçerilerin kasden çıkardıkları
yangındır. 1808 yangınında dja tamâmen
kül olan Bâbıâli’nin bir sene sonra yeıiiden inşâsına
başlanmış, bilâhare binânm tamamlanmasıyla
buraya taşınılmıştır. \
1826 yangını: Büyük Hocapaşa yangım sırasında
Bâbıâli de yanmıştır. 36 saat süren bu\ yangın
esnâsmda, Bâbıâli, Çifte Saraylar, Büyük’Çarşı semtlerinde sayısız binâ kül olmuştur. Bâbıâli dâiresi
yangın neticesi geçici olarak Şeyhülislâmın
dâiresine taşınmıştır. Bâbıâli tekrar 1828’de yeniden
inşâ edilen binâsmda hizmete devâm etmeye
başlamıştır.
1839 yangım: Dâhiliye dâiresi ahırlarından çıkan
yangın binâyı tamâmen kül etmiştir. Devlet işlerinin
gecikmesini önlemek için memurlar önce
Necip Efendi Konağına, oradan da Defterdârlık binasına
taşındılar. 1844’te inşâatı bitince merâsimle
açıldı ve çalışmalar kârgir olarak yapılan
binâda devâm etti.
1878 yangını: Rivâyete göre yangın, odacıların
ihmâli neticesi Şûrâ-yı Devlet Dâiresinde
çıkmış ve altı saat devâm etmiştir. Ahkâm-ı Adliye
Dâiresi, Dâhiliye ve Hâriciye nezâretleri tamâmen
kül olmuştur. Sadrazamlık Dâiresi ise büyük
gayret sonucu kurtarılabilmiştir.
1911 yangını: Sabaha karşı çıkan bu yangında,
Sadrazamlık ile Hâriciye Nezâreti dâireleri kurtulmuştur.
Şûrâ-yı Devlet, Dâhiliye Nezâreti, Mektubcu,
Teşrîfâtçı, Beylikçi, Sadâret Kalemi dâireleri
ile Vak’anüvis dâireleri tamâmen yanmıştır.
Çeşitli târihlerde kısmen veya tamâmen olmak
üzere vukû bulan Bâbıâli yangınları sırasında
evrak ve vesikalara hiçbir şey olmaması Osmanlı
Devletinin mükemmel işleyen bir arşiv teşkilâtı
olduğunu göstermektedir. Bâbıâli hazîne-i evrakı,
orada özel olarak yapılmış mahzene konur,
her gün o evraktan lâzım olanlar kâlem dâirelerine
getirilir ve işi bitsin, bitmesin akşamları tekrar
mahzene konur, sabahlan yine getirilirdi. Bâzan bu
husûsa riâyet edilmemesi yüzünden Bâbıâli yangınlarında
odalarda bulunup mahzene konmayan
evrakların yandığı görülmüştür.