BENZOİK ASİT

BENZOİK ASİT; Alm. Benzoesäure, Fr. Atide
benzoique, İng. Benzoic Acid. Aromatik organik
asitler sınıfının ilk üyesi. Formülü C6H5COOH
olup, beyaz bir katıdır. Erime noktası 122°C, kaynama
noktası 249°C’dir. 100°C’de sublime olabilir.
Soğuk suda az, sıcak suda ise rahat çözünür.
Eter ve alkolde çözünür. Asetik asitten daha iyi
iyonlaşır.
Benzoik asit, benzoin zamkından imbikleme
(destilasyon) ile elde edildi (1560). Benzoin zamkında
ağırlık olarak % 10 ilâ 20 kadar benzoik asit
bulunur. 1832 yılına kadar bileşimi bilinmiyordu.
Elde edilişi: Ticârî olarak benzotriklorür’ün su
ile reaksiyonundan:
C6H5CC13+2H20 ^ C6H5COOH + 3 HC1
ve toluen’in oksitlenmesinden elde edilir:
C6H5CH3 + 3/20, C6H5COOH + H20
(Katalizör olarak kobalt naftanat kullanılır.)
Benzo nitrilin asidik ve bazik ortamda su ile reaksiyonundan
(hidrolizinden) elde edilir:
C6H5CN + 2H20 C6H5COOH+NH3Kullanılışı: Benzoik asit en çok sodyum benzoat
ve sentetik plastiklerin elde edilmesinde, pamuklu
boyamada ve tütünleri ilâçlamada kullanılır.
Analitik kimyâda standart referans olarak da
kullanılır. Asidik yiyeceklerde gelişen bakterileri
öldürdüğü için konservecilikte geniş çapta kullanılır.
Benzoik asit suda çok az çözündüğünden, iyi
çözünen sodyum benzoat tuzu hâlinde kullanılır.
Benzoik .asit ve tuzları çoğunlukla tatsız ve nisbeten
zehirsizdir. Mideye indikten sonra vücutta
bulunan amino asit (H2N- CH2-COOH) ile birleşerek
hippurik asit (C6H5-CO-NH-CH2COOH) hâline
geçer ve idrarla dışarı atılır. Omurgalı hayvanların
pek çoğunda zehirin temizlenmesi böyledir.
Benzoik asit, yüksek dozda bile deri için
mahsurlu değildir. Whitefield merhemi şeklinde
mantar hastalıklarında kullanılır. Bu merhem, aspirinin
temel maddesi olan salisilik asit de ihtivâ
eder.