. Dolayısiyle, Dr. Ostrom’a göre dinazor bir sıcak-kanlı (endoterm) olabilir.
Dinazorların fazla büyümüş kertenkelelerden öte birşey olmaları ihtimal dahilinde iken, bazı uzmanlar da memelilere ve kuşlara olan benzerlikleri üzerinde durmaktadırlar. Şikago Üniversitesinden Dr. James Hopson, Desmond’un kitabının eleştirisinde şöyle demektedir: ”Biyolojilerinin bazı yönleri itibariyle dinazorlar memeliler ve kuşlardan ziyade sürüngenler gibidir. Dinazor-ların çoğunda beyin büyüklüğü memelilere veya kuşlara atfolunan faaliyet seviyesini aksettirmez. Kuşlarda ve memelilerde endoterminin belirtisi aile bakımı, genellikle yavruların beslenmesidir, fakat dinazorların kuluçka halinde yumurta yığınları bırakmaları sürüngenlere has üreme örneği vermektedir”. Diğer bir deyimle diyor Dr. Hopson, “bilimciler henüz, dinazorlar sıcak mı, yoksa soğuk-kanlı hayvan mıdırlar bunu bilmiyorlar”. Devamla şöyle demektedir: “dinazorlar “tipik” sürüngen değildir, fakat mezoik (ikinci jeolojik zamana) ait tipik memeli veya kuşların da eşitleri değillerdir”.
Cretaceous devrenin (ikinci jeolojik zamanın son dönemleri) sonu ile (yaklaşık 70 milyon yıl önce) dinazorlar tamamen yeryüzünden silindi. Şikago Üniversitesinden Dr. Leigh Van Valen ve, Minnesota Üniversitesinden Robert E. Sloan, dinazorların nesillerinin tükendiğini, çünkü memelilerin onların yaşadıkları yerleri doldurduklarını, çeşitlendiklerini ve derece derece onların yerlerini aldıklarını iddia ediyorlar ve şöyle diyorlar; “Cüsseli hayvanlar daha az bulunur ve daha yavaş ürer.1 Milyonlarca yıldan beri beslendikleri bitkileri paylaşan ve yerlerini alan memeliler topluluğu karşısında dinazorlar tabii ki gittikçe daha azalmak zorunda kalacaklardı. Neticede bazı küçük bunalımlar çok büyük hal aldı. Bu bunalımlar halbuki farklı türler için daha farklı olabilirdi, yahut da tufan kabilinden bir olay gerekirdi… daha fazlasına da gerek yoktu; memeliler ile rekabet dinazorların ölümü demek oldu”.
Diğer bazı kimseler de, ısının azalması şeklindeki iklim değişikliklerinin dinazorların hassas hormonal sistemlerini alt-üst ettiğini ve, ya embriyoyu koruyamıyacak incelikte kabukları olan yumurtalar bıraktıklarını, ya da yavrunun yumurtadan’çıkamayacak şekilde kalın kabuklu yumurta yumurtladıklarına inanmaktadırlar.
Şimdi nesilleri tükenmiş olduğu halde dinazorlar hâlâ bazı teorileri beslemektedir. Dr. Gaffney şöyle diyor: “gerçek olduğunu bildikle-
rimiz sadece doğru olmadıklarını gösterebildik-lerimizdir. Bir takım fikirler ileri sürer ve sonra bunları çürütmeğe kalkarsınız. Eğer bunları yalanlamakta başarılı olursanız ve eğer gerçeği araştırıyor iseniz, zaten yapabileceğiniz en iyi şey de budur”.
Dinazorlar Hakkında Bilimsel Yön Değiştirme
Paleobiyoloji ilmine daha geniş, nice nice yöntemler uygulanması sonucu olarak dinazorlar hakkındaki görüşlerde bir değişme belirmiştir.
John Hopkins Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümünden Profesör Robert Bakker şöyle demektedir: “şimdi insanlar fosiller hakkındaki kayıtları daha gayretle inceliyor ve dinazorlar hakkında şimdiye dek doğru olarak bilinenler hakkında çeşitli hipotezler ortaya atıyorlar. Dr. Bakker, daha Yale ve Harvard .Üniversitelerinde bir öğrenci iken bile, o kanıdaydı ki, dinazorların yeryüzünde çoğaldığı ve nesillerinin tamamen ortadan silindiği hakkındaki ders kitaplarındaki bilgiler tutarlı değildir. En güçlü delillerden bazılarına göre dinazorlar ve memeliler devamlı olarak 270 milyon yıl önce meydana çıkmışlardır. “Dinazorlar evrimsel bir yayılma gösterdiler ve hemen herşeyi fethettiler, diyor Dr. Bakker” ve karada yaşayan omurgalıların üçte birinin üzerinde hemen başat oldular. Gerçi memeli hayvanlar bu devreye 100 milyon yıl dayandılar, fakat cüsseleri gelişmedi ve çoğu yarım kilonun altında idi. Ancak dinazorlar ortadan kaybolduk-tarvsonradır ki memelilerin cüsseleri büyüdü.
“Eğer bu örneğe bakarsanız varacağınız tek sonuç dinazorların varlığının büyük memeli hayvanların evrimsel başarısını menettiği olacaktır. Yani. Dinazorlar, yeryüzündeki ekosisteme hakim olmakla, esasında yararlı bir şey yapmışlardır”.
Dinazorların “soğuk-kanlı” (Dr. Bakker’e göre, bu da uygun bir terim değil, zira çöl güneşi altında kavrulan kertenkelelerin kan ısısı 115°F veya takriben 45°C’a kadar yükselebilmektedir) olmadıkları fikrinden^hareketle, yukarıdaki hususa ışık tutulabilir.
Zamanımız kuş ve memeli hayvanları “sıcakkanlımdir ve şimdiki sürüngenlerden daha yüksek oranda enerji tüketirler. Yani kuşlar ve memeliler “enerji tüketici”dirler.
“Fakat, gerçek şu ki, memeli hayvanlar şimdi yeryüzünde omurgalı hayvanların en irileridir. Bu da gösteriyor ki, bu enerji tüketici sistemleri işe yaramakta, onlara oldukça üstün bir durum sağlamakta ve bu suretle hayvan, bir sürü çevresel engelden kurtulabilmektedir.
“200 Milyon yıl geriye dönün. O zaman için gelişmiş farzedilen bir memeli ve bir soğuk-kanlı dinazor bulacaksınız. Dinazorlar irileşmekte ve göze çarpmakta iken, memeli hayvanlar küçük cüsseli kalmakta ve göze batmamaktadır. Sıcakkanlılığın sağladığı üstünlükleri gözönüne alırsanız, bu tablo rollerin tamamen değişmiş olduğunu ortaya koyar. Eğer dinazorlar ektotermik (soğuk-kanlı) idiyseler, kertenkelelerin olduğu gibi, ki bu daima böyle inanılagelmiştir, dinazorlarm küçük kalması, memelilerin de başat olması gerekirdi. Büyük memeli hayvanlar ile büyük cüsseli ektoterm hayvanlar arasında, karşılıklı rekabet ve avcı-av ilişkisi bakımından, bütün bu olanlar o zaman anlamsız kalmaktadır. Bu bir evrensel çelişkidir eğer dinazorlar şimdiye dek bilindikleri gibi ele alınırsa,” diyor Dr. Bakker.
Bu çelişkiyi araştırmanın bir yolu, fossil hayvanlardaki ısı yayımı ve hayvanların eski jeolojik zamanlardaki iklim kuşaklarındaki dağılımını incelemektir. Dinazor fosilleri, Kuzey Kutup dairesinden 500 mil uzaktaki Yukon’da bulunmuştur. Eğer dinazorlar soğuk-kanlı olsaydılar, dört ay süren Kuzey geceleri esnasında, bu gibi yüksek enlem derecelerinde yaşamlarını sürdüremezlerdi.
Delillerden diğeri de kemik yapısıdır. Memeliler gibi metabolizması olan hayvanların kemik yapısı, içlerinde madensel değişim ve biyokimyasal faaliyetlerin cereyan ettiği kılcal damarlar ve kanalları havidir. Bir mikroskop altında bakıldığında, dinazor kemikleri ile insan kalça kemiğini ayırdetmek güçtür. Sürüngenlerin çoğunun kemikleri de, mamafih, hemen hemen katıdır.
Dr. Bakker bir hususu son bir nokta ile destekliyor: evrim tarihi boyunca bakılırsa sürüngenlerin, başları üzerinde ışık-sezici bir organları olduğu görülür. Buna üçüncü göz veya beyin epifizi denir. Dinazorlarm hiçbirinde bu yoktu. Dördüncü ve en önemli nokta da, Dr. Bakker’in, fossil hayvan topluluklarındaki avcı-av oranını incelemesinden ortaya çıktı. “Bir avcı hayvanın her kilosu başına düşen av tüketim miktarı memelilerde sürüngenlere oranla 20 kez daha fazladır. İlk zamanlarda yaşayan sürüngenler ve memeliler arasında dinazorlar vardı ki, av oranları çok düşüktü.
Dr. Bakker bu dört delili bir araya getirerek şöyle bir sonuç çıkarıyor: “Dinazorlar hiç de soğuk-kanlı hayvanlar değildi; hiç değilse memeli hayvanlar kadar veya onlardan daha iyi idiler; dinazorlarm nesli tükenince, memeli hayvanlar, birçok bakımlardan dinazorlarm evrimsel başarı öyküsünü tekrarladılar”
SCIENCE DIGEST’dan Çeviren: Ruhsar KAN SU