BOĞMACA :Korunma ve tedâvi

BOĞMACA; Aim. Keuchhusten (m.), Fr. co- queluche (f.), İng. whooping couth. Bordatella pertussis bakterisinin sebeb olduğu, öksürük nöbetleri ve solunum yollarında müköz zarların ilti- hâbı ile kendini gösteren bir çocukluk çağı hastalığı. Öksürük, hastayı soluksuz bırakır ve nöbetin sonunda derin bir nefes alma ile birlikte bir ötme sesi duyulur. Hastalığın en önemli özelliği haftalar hattâ aylarca sürebilmesi ve bu zaman içerisinde birçok komplikasyon (ihtilat, yan etki) ortaya çıkarılabilmesidir. Boğmaca bütün yaşlarda görülebilmekle berâber, çocukluk çağında çok daha sık görülür.

Üzerine başka bir bulaşıcı hastalık (genellikle zatürre) eklendiği zaman öldürücü olabilir. Hastalık, kız çocuklarında erkeklerden daha sıktır. Hastanın öksürmesi, konuşması, bağırması esnâsında ağzından sıçrayan damlacıklar bakteri ile bulaşır. Çocuğun yaşı ne kadar küçükse hastalıktan etkilenme o derece fazla olur. Bilhassa süt çocukları için çok tehlikelidir. Yaş ilerledikçe hastalığı tehlikesiz atlatmak şansı artar. Boğmaca genellikle üç safhadadır. İlk safha 714 günlük kuluçka döneminin ardından gelen nezle safhasıdır. Nezle safhasının ardından 2-3 hafta sonra patlayıcı öksürük ve bunu tâkip eden ötüş sesi ile karakterize nöbetler başlar. Öksürük sırasında çocuğun yüzü ve yüz toplardamarları şişer, gözlerinden yaşlar akar. Öksürük nöbetini kusma tâkip edebilir. Devamlı kusmalar oluyorsa su kaybı ortaya çıkabilir. Zatürre, atelektazi (akciğerin bir lobu veya parçasının sönmesi) gibi ciddi durumlar ortaya çıkabilir. Bu devrede çocuk havâle (kon- vülsiyon) geçirebilir. Öksürük nöbetleri safhasından sonra iyileşme dönemi gelir. Burada öksürük nöbetleri giderek seyrekleşir ve hasta iyileşir. İyileşme ile birlikte kalıcı bağışıklık bırakır. Bâzı hafif seyreden ve ismine “para pertussis” denilen boğmaca tipleri de vardır. Bu tiplerde hastalık hafif seyreder ve kısa sürer. Boğmaca ile en çok karıştırılan durum allerji ve astım öksürükleridir. Allerjik öksürüklerde nöbet uzun sürmez ve yüzde morarma, kusma gibi ağır belirtiler ortaya çıkmaz.

Korunma ve tedâvi: 2, 4 ve 6 . aylarda üç zerk ile yapılan karma aşı, hastalığa karşı korunma sağlar. İki ve altıncı yaşlarda birer defâ daha rapel (kuvvetlendirici aşı) yapılır. Karma aşıda aynı zamanda tetanos ve difteri aşıları da bulunur. Hastalığın tedâvisinde mikroba karşı verilecek ilaçlar genellikle etkisiz olup, hastayı rahatlatıcı tedâvi ön plândadır. Bol miktarda sıvı gıdâlar verilmeli, odanın havası devamlı değiştirilmeli, nöbetler daha çok yemekten sonra geldiği için, sık sık az yemek vermelidir. Antibiyotik tedâvisi hastalığın kendisine faydasız olup, ilâve hastalıkların gelişmesini önler.