wiki

BÖRK

Yeniçeri börkü

BÖRK; Aim. Kopfbedeekung (f)(spez), Fr. Bonnet (m.) que les Turcs nıettaient autrefois, İng. Felt Cap. Türklerde erkek başlığı. Eskiden hayvan postu ve işlenmiş deriden, sonraları ise, keçe ve çuhadan yapılmıştr.

Yeniçeri börkü

Yeniçeri börkü

Börk, İran ve Anadolu’da yaşayan Türkmen boylarında, Selçuklu ve Osmanlı ordularında kullanılmıştır. Osman Beyin kırmızı çuhadan bir börk giydiği kaynaklarda yazılıdır. Yıldırım Bâyezîd devrinde ise ilk defâ olmak üzere ordu mensuplarına da giydirilmiş ve bu târihten sonra yeniçeri ocağının resmî başlığı olmuştur. Börk, aslında ahî birliğine mensub olanların başlığıydı. Beyaz keçeden îmâl edilirdi. Yeniçerilerin börkü 45 cm boyunda, ucundan arkaya devrilen tiftikten, uzun ve omuza kadar gelen bir yatırtma bulunurdu. Yatırtma kısmı enseyi örter, yağmur, kar ve soğuktan muhafazaya yarardı. Börkün ön tarafında da gümüş veya başka bir mâdenden yapılmış, yünlük (tüylük) denilen kaşıklık bulunurdu ki, Yeniçeri zabitleri ve kumandanları rütbelerine göre buraya bellerine doğru inen sorguç takarlardı. Börklerin bir kısmı yünlüksüz olup, ocakta bulunan bir kısım yeniçeriler giyerdi.

Dört çeşit börk vardı: Yünlüklü, yünlüksüz, üsküf ve kuka. Yünlüksüz keçe, önde sorguç takılacak yerine yatırmalı olan börktür. Sâdece yeniçeriler giyerdi. Başa giyilecek kısmı nakışlıydı ve bu işlemeye “daltaç” denirdi. Bunun üstündeki üsküfe benzerdi. Fakat onun gibi nakışlı değildi. Yünlüksüz keçeyi acemi ocağı kethüdası, başçavuş, aşçıbaşı, bir yere giderken yeniçeri ağası ve merâsim hâricinde gedikli mehterleri ve küçük çavuş giyerlerdi. Börklerin bir çeşidine de “üsküf” adı verilirdi. Başa giyilecek kısmı dört beş parmak genişliğinde nakışlıydı. Arkaya yatırması yoktu. Fâtih Sultan Mehmed devrine kadar pâdişahla kumandanlar, savaş esnâsında yayabaşılar giyerdi. Yeniçeri börklerinin ayrıca rütbelere göre turna telli, balıkçıl telli, sorguçlu, sorguçsuz şekilleri vardı. Kuka ise, yayabaşı börküne benzerdi. Fakat üsküfü ve süpürge sorgucu yoktu. Tüylüğüne turna teli takılırdı. Yeniçeriler, börkü eğri; orta, bölük kumandanları ile atlı sekbanlar ise doğru giyerlerdi.

Yeniçeri börkleri yatırtmak olduğu halde, yayabaşı börklerinde yatırtma yoktu. Yayabaşı börkleri dört beş parmak sırmalı olurdu.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir