C o u rt Leet

C o u rt Leet, İngiltere’de hafif suçlarla ilgi
davalara bakan ceza mahkemesi. Belirli bi
arazi ve yargı bölgesi anlamına gelen lee
sözcüğü, ilk kez Domesday Kitabı’ndak
(1086) Doğu Anglia ile ilgili kayıtlarda ve I
Edward’in (hd 1272-1307) saray tutanakla
rmda kullanıldı. 14. yüzyılda İngiltere’mi
her yanında geçerli bir birim haline geldi
Daha önce şeriflerin elinde olan yarg
yetkisi de yörenin feodal beyine geçti ve
ortaya çıkan mahkemeye Court Leet adı
verildi. Mahkemenin başkanı kralın temsilcisi
sayıldığından, Court Leet özünde bir
kraliyet mahkemesi niteliğindeydi. 1
Yılda iki kez toplanan mahkemenin başkanlığını
feodal beyin işlerini yöneten ste-\
ward (kâhya) yapardı. Steward’Xax 13. yüzyıl
sonlarına doğru genellikle meslekten
avukatlar arasından seçildiğinden yargıçlık
görevini kolaylıkla yürütebiliyorlardı. Mahkemenin
başlıca görevi, her özgür erkeğin
bütün yöre halkının davranışlarından sorumlu
tutulması (frankpledge) ilkesini gözetmek
ve Clarendon Karan (1166) uyarınca
oluşturulan jürilerin suç ihbarlarını değerlendirmekti.
Zamanla ciddi davaların
gezici yargıçlara bırakılmasıyla, küçük ve
yerel mahkemelerin yargı yetkileri yalnızca
hafif suçlarla sımrlandınldı. Ünlü 17. yüzyıl
hukukçusu Sir Edward Coke, Court Leet’lerin
hapis cezası veremeyeceğini, yalnızca
para ve benzeri maddi tazminat cezalan
verebileceğini savundu. Zaman içinde bu
mahkemelerin verdikleri hükümleri uygulamaya
geçirme güçleri de zayıfladı.
16. yüzyıldan sonra Court Leet’in görevleri
sulh yargıçlarına devredildi. Ama feodal
beyler kendi çıkarlannı korumak açısından
bu mahkemeleri ayakta tutma yoluna gittiler.
Bazı ilçelerde de mahkemeler yerel
yönetim çerçevesinde görev yapmaya devam
etti. Önemini sürekli yitiren Court
Leet’in günümüzde bütünüyle ortadan kalktığı
söylenebilir.