ÇAKA BEY

ÇAKA BEY; İzmir fâtihi ve Anadolu Selçuklu
Devletinin müstakil beyi. Oğuzların Çavuldur boyuna
mensup olan Çaka Bey, Malazgirt Zaferini
tâkiben Anadolu’nun fethi işine girişen Selçuklu
kuvvetlerinden ayrı olarak yaptığı savaşların birinde
BizanslIlara esir düştü. İmparator Üçüncü N.
Botaniates’in dikkatini çekerek saraya alındı. Burada
çok büyük ilgi gördü ve serbestçe hareketlerde bulunmasına
izin verildi. Grekçeyi öğrendi. Bizans deniz
kuvvetlerini inceledi. 1081 yılında Bizans tahtına
İmparator Aleksi Komnen geçince hürriyetine
kavuştu.
Çaka Bey 1081 yılında elindeki kuvvetlerle İzmir’i
kuşattı ve BizanslIlardan aldı. İzmir’de beylik
kurarak sınırlarını genişletmek için mücâdeleye
başladı. İki üç yıl içinde Urla, Çeşme, Sığacık ve Foça’yı
zaptederek bu kesimdeki geniş sâhil boyunu sınırları
içine aldı. Çaka Beyin hedefi Ege Denizinde
hâkimiyeti sağlamaktı. Bu sebepten İzmir ve
Efes tersânelerinde, bir kısmı yalnız kürekli, diğer
kısmı yelken ve kürekle hareket eden 40 parçadanmeydana gelen ilk Türk filosunu kurdu. Filo 1089’da
Ege denizine açıldı. Çaka Beyin komutasındaki bu
ilk Türk filosu 1090’da Bizans donanmasını Koyunadaları
açıklarında mağlûb etti.
Çaka Bey, 1091’de yine denize açılarak Sisam
ve Rodos adalarını ele geçirdi. Ege’deki hâkimiyeti
tekrar ele geçirmek için Bizans İmparatoru
yeni bir donanma hazırlattı. Gönderdiği donanma,
Çaka Bey ile karşılaşmaya cesâret edemeyerek
Sakız adasına sığındı. Çaka Bey adayı kuşattı
ise de fethe muvaffak olamadı.
1095 senesinde Çaka Bey, Çanakkale ve Trakya’nın
zaptı ve sonra da İstanbul’u fethederek Peygamber
efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem)
müjdesine nâil olabilmek için, donanmasının başında
harekete geçti. Edremit dâhil, yolu üzerindeki
Bizans merkezlerini zapt ede ede Çanakkale sınırlarına
dayandı. Burada Anadolu Selçuklu Devletinin
hükümdârı ve dâmâdı Kılıç Arslan’la buluştu.
Berâberce boğazın en çetin kalesi olan Abidos’u
kuşattı. Kale kolaylıkla alındı, ama Çaka
Bey de aldığı yaraların tesirinden kurtulamayarak
vefât etti.
Bizans kaynaklarında Çaka Beyin Kılıç Arslan
tarafından öldürüldüğü yazılı ise de, sonraki
olaylarda isminin geçmesi bu görüşün doğru olmadığını
ortaya koymaktadır.
Çaka Beyin ölümü İslâm mücâhidlerini büyük
bir üzüntüye boğdu. Bizanslılar da ziyâdesiyle
sevindi. Ömrü İslâmiyeti yaymak için uğraşmakla
geçen Çaka Bey, hayatta bulunduğu müddetçe,
Bizans’ın korkulu rüyâsı olmuştu. Ölümü ile
sâhilde kurmuş olduğu beyliği de târihe karıştı.