ÇAVŞIR OTU
(OPO PANAK SOĞLAN AŞI)
Arabçası : Gavşir, Halib el-Bakar Kemaşir.
Lâtincesi : Opoparıax Chirorıium.
Yetiştiği yer ve çeşitleri: Müsait yerlerde yetişir. Birkaç çeşittir.
Kullanılan maddesi: Zamkı.
Tıbbî Özellik ve Faydaları:
a) Kına ağacı kadar bir ağaçtır. Yapraklan nar yaprağına benzer. Çiçekleri sarıdır ve kokusu hoştur. Dallarını yararak içinden zamkı çıkarılır. Tıbda zamkı kullanılır. En iyisi za’ferân renginde
olanıdır. Bu zamk suya konulduğu zaman hemen erir ve süt gibi beyaz bir renk alır. Zamk ilk çıktığı zaman beyazdır, sonra saranr; siyah olanı makbul değildir. İçilecek miktarı yarım m iskalden 1 m is- kale (2,5-5 gr.) kadardır.
b) Bu zamk diş ağrılarına, baş ağrılarına ve sa’raya faydalıdı
göze çekildiğinde, gözleri parlatır.
c) 1 m iskalini (4,5 gr.) balla fitil yapıp kadınlar rahim yoluylakullansalar, cenini düşürtür ve kum söker.
d) Mesâne hastalıklarına,
e) Zatül cemnp’e faydalıdır.
f) İstiskâya ve idrar sökm esine,
g) Rahim tıkanıklığına iyi gelir.
h) Y ine bu bitkinin kökünü kadınlar kullansa rahimdeki ölü çocuk düşer.
i) Râvendle karıştırıp içmek haşerât sokmasına ve üzüm şurubu ile karışımını içm ek rahim tıkanıklığına ve rahim ağrılarına iyi gelir.
j) Kadınlar bal ile karıştırıp kullansalar hayzı söktürür.
k) Saf su (mai kıratinle) karıştırıp sar’aya, çocuk hastalıklarına, sıtmalara, vücut gevşekliğine, iç ağrılarına, idrar zorluğuna, m esâne yaralarına iyi gelm esi için içilir.
1) Zift yağı ile karıştırıp kuduz köpek ısırmasına sürüldüğünde iyi gelir.
m) Yarım m iskali (2,5 gr.) içilse her türlü rahim hastalıklarına ve soğuktan m ütevellid hastalıklara, felce, kalb durmasına ve vücud titremelerine faydalıdır.
n) Zeytinyağı ile karıştırıp gut hastalığı için ayağa sürülür. Uyuz ve eskim iş yaralara da iyi gelir.
o) Yalnız sinirlere ve erkeklik organlarına zararlıdır. Müslihi (düzelticisi) , ceviz murabbası; bedeli bal ve sirke şerbetidir. Râzi’ye göre, bedeli incir sütü, İbn Harrâz’a göre ise, kına zamkıdır, yahut da yarı ağırlığı kadar kınadır.
ö) Öksürüğü, karın büküntüsünü ve idrarın damla damla gelmesini önler.
p) Mesâne uyuzunu, sar’ayı, soğuktan olan ağrıları keser.