ÇEKÜL

ÇEKÜL (Şâkül); Aim. Senkblei (Blei-) Lot
(n), Fr. Fil a p’lomb (m), İng. Plumb line. Yerçekimi
doğrultusunu belirtmek için ekseri yapı ustaları
tarafından kullanılan, ucuna ağırlık bağlanmış
bir ipten meydana gelen âlet. Duvarcı, uzunca
bir ipin ucuna bir kurşun veya demir parçası
bağlar. İp ucundan tutulup aşağı doğru bırakıldığında
sallanma bitince ip ile duvarın paralelliği
kontrol edilir. Böylece yapılan duvarın düzgün
olup olmadığı anlaşılır.
Bu âlet yerçekimi kânununa göre çalışır. Ağırlığı
olan bütün cisimler dünyânın merkezi tarafından
çekilir ve bırakıldığında oraya doğru yönelir.
Çekülün doğrultusu yere inen dikey doğrultuyu
gösterir. Çekülün ucu, açık havadaki durgun
suyun yüzeyine diktir. Birbirinden uzak olan.çeküller hiçbir zaman birbirine paralel olmaz. Birbirlerinden
uzaklaştıkça aralarındaki açılar artar.
Yalnız aynı odadaki iki çekül birbirine paralel kabûl
edilir. Güney kutbunda uzatılan bir çekül ile ekvatorda
bırakılan çekül arasında 90 derecelik bir
açı vardır. Bu çeküllerin uçları dünyâ merkezine
doğrudur ve orada kesişirler.