ÇENE

ÇENE; Alm. Kinn (n), Fr. Mentón (m), tng. Jaw.
Yüzün ön-alt kısmında bulunan; ağzın açılmasını,
kapanmasını, yakalama, ısırma ve çiğnemeyi sağlayan
yapı. Çene kemikleri kaslar, sinirler ve arkada
çene ekleminden meydana gelmiştir. Üst çene
ve alt çene olmak üzere ikiye ayrılır. Alt çene
arkada “çene eklemi” ile “şakak kemiği”ne bağlanır.
Üst çene iki ayrı kemiğin orta hatta birleşmesinden
meydana gelir ki bu kemikler sağ ve
sol “maxilla (üst çene)” kemikleridir. Alt çene tek
bir kemikten (mandíbula) meydana gelmiştir. Çene
kemiklerinde dişlerin oturması için “alveol”
denilen boşluklar bulunur. Maxilla kemiği mandibuladan
daha hafiftir.
Çenenin alt kısmı hareketli olup, çiğneme kaslarıyla
başın diğer kemiklerine bağlıdır. Çiğneme
kasları, çenenin aşağı-yukarı ve sağa-sola hareketlerini
sağlarlar. Bu hareketlerle ısırıp-koparma
ve çiğneme-öğütme işi yapılır. Ayrıca konuşma
esnâsmda dil ve dişlerin belli konumlar almasına
bağlı olarak çene de hareket ettirilir.
Çene ekleminin çıkması, alt çene kemiğinin şakak
kemiğiyle olan bağlantı durumunun bozulmasıyla
olur. Esneme, bağırma, konuşma, ağzı
herhangi bir sebeple açma esnâsmda çene eklemi
çıkabilir. Çene eklemi çıkıkları kadınlarda erkeklerden
daha fazla görülür. Tedâvî için eklemi yavaşça
yerine oturtmalıdır. Çenesinin kırıldığından
şüphelenen bir kişide ilk yardım olarak bir
bandaj yardımıyla çeneyi başın tepesi ile bağlayıp
sâbitleştirmeli, vakit geçirmeden hekime gitmelidir.