ÇERKEŞ EDHEM

ÇERKEŞ EDHEM; İstiklâl Harbinin ilk yıllarında
Kuvâ-ı Seyyâre komutanı. 1886’da Bandırma’nın
Emreköyü’nde doğdu. Dedeleri Kafkasya’dan
getirilip Marmara bölgesine yerleştirilen
Çerkeş ileri gelenlerinden Ali Beyin beş oğlundan
en küçüğü idi.
İyi bir eğitim görmeyen Çerkeş Edhem, ağabeyleri
(Reşid ve Tevfik) gibi subay olmayı çok istiyordu.
Bu sebeple 19 yaşında subay okuluna girmek
için İstanbul’a kaçtı. Bakırköy Süvârî Küçük
Zâbit okuluna kaydedildi. Okulu birincilikle bitirip,
başçavuş olarak terhis oldu. Daha sonra astsubaylığa
yükseldi. Süvârî Kıt’ası kumandanı olarak,
Bulgar cephesinde (Çatalca’da) savaşa katıldı
ve yaralandı. Birinci Dünyâ Savaşı başlayınca,
ağabeyi emekli yüzbaşı Reşid Bey ile Teşkîlât-ı
Mahsûsaya alındı. İran içlerinden geçerek, Afganistan
üzerinden Orta Asya’ya ulaşmak için yapılan
gerilla seferine katıldı (1916). Aynı teşkilâtın
Irak harekâtında da bulundu. Yaralanarak Bandırma’ya
gitti.
İzmir’in Yunanlılarca işgâl edilmesi üzerine, etrafına
topladığı Çerkeş gençlerinden bir çete kurdu.
Sâlihli’deki kuşcubaşı Eşref Beyin çiftliğini karargâh
yapan Çerkeş Edhem, Yunanlılara karşı
büyük bir mücâdeleye girişti. Üstüste kazandığı başarılar
şöhretini ve kuvvetlerini arttırdı. Kuvvetleri
çevrede en büyük Kuvây-ı Milliye teşkilâtı hâline
geldi. Anzavur, Düzce, Bolu ayaklanmalarını bastırdı
(1920). Yozgat’ta ayaklanan Çopanoğullarım itâat
altına aldı. Bu isyanları bastırdıktan sonra, Ankara
üzerinden Ege’ye dönüşünde büyük bir törenle
karşılandı. Şöhreti iyice artarak millî kurtarıcı gözüyle
bakılmaya başlandı. Bu sırada Yunanlılar
Balıkesir ve Bursa’yı işgâl etmişti. Simav cephesine
gelen Çerkeş Edhem, Demirci’de Yunanlıları
püskürttü.Bu sıralarda TBMM, düzenli ordunun güçlendirilmesi
ve Kuvây-ı Millîye birliklerinin düzenli
orduya katılması husûsunda kararlar almıştı.
Bunun için de batı cephesine İsmet Beyi (İnönü)
komutan tâyin etti. Ancak İsmet Beyin komutası
altına girmek istemeyen Çerkeş Edhem,
bu kararlara uymayınca iç çekişme başgösterdi.
İsmet Bey, İzzeddin Çalışlar komutasında bir
birliği Çerkeş Edhem üzerine gönderdi. Yer yer çatışmalar
oldu.
Bu sırada Yunan kuvvetleri de harekete geçerek
Bozüyük ve Bilecek’i işgâlden sonra Eskişehir’e
doğru ilerliyordu. Kütahya ve çevresinde bulunan
Çerkez Edhem’in askerleri düzenli ordu birliklerince
dağıtıldı. Bu mağlûbiyet üzerine Yunanlılara
sığınma zilletine düşen Çerkeş Edhem, İzmir’e
gitti. Bir süre tedâvi gördü. Atina’ya, oradan
Almanya’ya, Mısır’a ve nihâyet Ürdün’e ağabeylerinin
yanma gitti. 1948 senesinde Ürdün’de öldü.