Civilista

Civilista, Peru’da, 19. yüzyıl sonlan ile
20. yüzyıl başlarında yönetimin askerlerin
elinde olmasına karşı çıkan siyasal hareketin
üyelerine verilen ad. Yasadışı iş etkinlikleriyle
tanınmış, Şili ve Peru demiryollarının
yapımcısı. Kuzey Amerikalı Henry
Meiggs’le sıkı ilişkileri olan Başkan Jose
Balta’nın yozlaşmış askeri yönetimine karşı
mücadele eden Civilista’lar, Manuel Pardo’
nun Nisan 1871’de kurduğu Sivil Parti’de
23 civitas
(Partido Civilista) örgütlendi. Pardo ^ Ekim
1871’de başkanlığa seçildi ve ertesi yaz
başkanlığını engellemeye yönelik başarısız
bir darbeden sonra görevine başladı.
Peru tarihinin ilk sivil başkanı olan Pardo,
yönetimde ademimerkeziyetçiliği, eğitimde
devlet desteğini ve ekonomide ulusal çıkarlann
savunulmasını öngören bir program
benimsedi. Ama ordunun gücünü azaltma
yönündeki ısrarlı çabalan, Pasifik Savaşı
(1879-84) patlak verdiğinde Peru’yu güçlüklerle
karşı karşıya bıraktı. 1879’da ordu
komutanlarından Nicolâs de PiĞrola, birçok
sonuçsuz girişimden sonra yönetimi Civilisfa’lardan
almayı başardı, ama 1881’de Şili’
nin baskısıyla görevinden uzaklaştırıldı.
1894’teki yeni bir hükümet darbesinin ardından
1895’te başkan seçilerek, bu görevini
1899’a değin sürdürdü. Pierola’nm Civilista’larla
bir uzlaşmaya varmasıyla göreli
bir istikrar dönemi başladı. Yetenekli bir
Civilista başkan olan ve iki-dönem (1904-08
ve 1915-19) görev yapan Jose Pardo -y
Barreda, çalışma yaşamına ilişkin reform
yasalannın çıkarılmasına öncülük etti, ilköğretimi
yaygınlaştırmak için büyük çaba harcadı.
Maliye Bakanı Augusto B. Leguıa y
Salcedo’nun yürüttüğü mali reformlara destek
oldu. 1908-12 arasında başkanlığı üstlenen
Leguı’a’nın ikinci başkanlık dönemi
(1919-30) giderek ‘diktatörlüğe kaydı. Böylece
sol eğilimli siyasal gruplar güçlenirken,
Civilista hareketi siyaset sahnesinden
silindi.