Cizvit tiyatrosu

Cizvit tiyatrosu, 16, 17 ve 18. yüzyıllarda
Cizvit tarikatına bağlı okullarda eğitim ve
propaganda amacıyla yürütülen tiyatro etkinliği.
Cizvit okullarında Katolik Kilisesi’!
nin ilkelerini yaymak amacıyla girişilen bu 1
etkinlik, 200 yıl içinde basit bir öğrenci
çalışması olmaktan çıkıp sanatsal ve teknik
ustalığı zaman zaman çağdaşı tiyatroya da
rakip olan güzel ürünler vermiştir.
Bu konudaki en eski kayıt, ilk Cizvit
tiyatrosunun 1551’de, Sicilya’daki Messina’
da, yeni kurulan Mamertino İlahiyat Okulu’nda
oynandığını yazar. Bundan sonra
20 yıldan kısa bir süre içinde‘Roma, Sevilla,
Cördoba, Innsbruck, Münih ve Viyana gibi
birçok Avrupa kentinde yeni kurulan çeşitli
Cizvit okullarında oyunlar sahnelendi.
17. yüzyılın ortalarında Avrupa’daki 300
Cizvit okulunun hemen hemen tümü, her
yıl en az bir oyun sergiliyordu.
Cizvitler 26
Din ve ahlak ilkelerinin dile getirildiği ilk
Cizvit oyunları Latince olarak, yalın ve
ağırbaşlı bir tutumla oynanır, bunlarda
tadın kahraman yer almazdı. Zamanla btf
kurallar da yumuşadı ve değişti. Genellikle
Kitabı Mukaddes’te adı.geçen azizlerin, din
uğruna ölenlerin ve İsa’nın yaşamından
alınan konuların yanında, Hıristiyanlık öncesi
mitoloji, eskiçağ tarihi ve çağdaş olaylar
da, Katolik ilkeler doğrultusunda yorumlanır
oldu. Oyunlar ulusal dilde ya da
Latince metni açıklayan önsözlerle oynanmaya
başladı. Gittikçe daha karmaşık bir
nitelik kazanan Cizvit tiyatrosunda, Avrupa
tiyatrosundaki teknik yenilikler de uygulanıyordu.
Müzik, basit şarkılardan, büyük orkestra
ve koro gerektiren parçalara kadar, oyunların
önemli bir öğesiydi. Avusturya ve Güney
Almanya’da rastlanan görkemli müzikli
gösteriler Italyan operasının etkisini de,
kilise müziği geleneğini de yansıtıyordu.
Fransa’daki okullarda baleden bile yararlanılıyordu.
Cizvit oyunlarındaki gösteriş ve lüks ağır
saldırılara uğradı. Bazı okullarda öğrencilerin
bu oyunları hazırlamak ve sahnelemekten
başka hiçbir şey yapmadıkları ileri
sürüldü. Bu suçlamalar, 18. yüzyıl ortalarında
Cizvitlere karşı gelişen olumsuz duyguları
körüklemede de kullanıldı. Birçok yerde
tiyatro gösterileri yasaklandı, ya da kısıtlandı.
1773’te Cizvit tarikatının geçici olarak
kapatılmasıyla, Cizvit tiyatrosu da sona
erdi.