Cizvitler

Cizvitler, Aziz Ignacio de Loyola’nın önderliğinde
kurulan tarikatın Katolik Kilisesi’ne’bağlı
üyeleri. Eğitim, misyonerlik ve
yardım çalışmalarıyla tanınan tarikat Karşı-
Reform hareketinin başlıca yürütücüsü sayılmış,
sonraları da kilisenin modernleştirilmesinde
öncülük etmiştir. Bazılarınca korkuyla
lanetlenmiş, buna karşılık, bazılarınca
Katolik Kilisesi’nin en saygın ve övülmeye
değer, tarikatı sayılmıştır.
Bir İspanyol subayı olan Ignacio savaşta
yaralanmış, iyileşme döneminde dine dönmüştü.
Yoğun bir dua döneminden sonra,
insanların yürekleri ve zihinleriyle İsa’ya
bağlanabilmelerini sağlamak amacıyla Exercitia
spiritualia (Manevi Deneyler) adlı elkitabını
yazdı. Paris Üniversitesi’nde tanıştığı
altı genç, kitabın öngördüğü deneyden geçtikten
sonra 15 Ağustos 1534’te Paris’te bir
araya gelerek yoksulluk, bekâret ve Kudüs’e
hac yeminleriyle ona katıldılar. Hac
yeminini yerine getirememe durumunda (ki
getiremediler), papanın vereceği her görevi
üstleneceklerine ant içtiler. Ignacio 1539’da
tarikatın örgütlenmesiyle ilgili ilk taslağı
hazırladı; Papa III. Paulus 27 Eylül 1540’ta
bu metni onayladı.
Cizvitler dinsel yaşama birçok yenilik getirdiler.
Değişen koşullara uyabilmek ve
hareket özgürlüğü kazanabilmek için zorunlu
oruç, pişmanlık duaları, bir örnek giysi ve
korolu ayin gibi ortaçağ uygulamalarına son
t verdiler. Ayrıca merkezî bir yönetim kurarak
tarikat başkanının yaşam boyu görevde
kalmasını, üyelerin son yeminden önce
uzun bir deneme süresinden geçmesini ve
sınıflara ayrılmasını, kadınların tarikata
alınmamasını kabul ettiler. Boyun eğmenin,
özellikle de papaya boyun eğmenin erdemini
vurguladılar. Esneklik anlayışları ise
Cizvitlerin dünyanın her yanındaki kilise
kuruluşlarıyla birlikte çalışabilmelerini
sağladı.
Hızla büyüyen tarikat, Karşı-Reform’u
savunmada ve Katolikliği canlandırmada
önemli rol oynadı. Eğitime ve araştırmaya
hep önem veren tarikatın ilk üyeleri arasında
kendilerini gençlerin, hastaların, mahkûmların,
fahişelerin ve askerlerin bakımına
adayan vaiz ve eğiticiler vardı. Avrupa’
nın önde gelen soylu aileleri arasında günah
çıkartma gibi zor bir görevi de üstlendiler.
Kuruluşundan birkaç ay sonra Ignacio, en
yetenekli arkadaşı Francisco Xavier’yi Doğu’ya
göndererek, dış ülkelerdeki misyonerlik
çalışmalarım başlattı. Eğitim dışında
Cizvitler en çok misyonerlik yaptılar. Ignacio
1556’da öldüğünde Avrupa, Asya, Afrika
ve Amerika’da çalışan Cizvit sayısı
1.000’e ulaşmıştı. 1626’da toplam Cizvit
sayısı 15.544, 1749’da ise 22.589’du.
Cizvitlerin tarikatlar arasındaki seçkin yeri
ve papayı desteklemeleri çeşitli düşmanlıklara
yol açtı. 18. yüzyıl ortalarına gelindiğinde
hem dinsel, hem de din dışı birçok grup,
cemaati ortadan kaldırmaya çalışıyordu.
Dönemin papalığa ve din adamlarına karşı
olan genel havası bu düşmanlığın en önemli
nedenlerinden biriydi. Özellikle Fransa,
İspanya ve Portekiz’in baskısıyla’, Papa
XIV. Clemens 1773’te tarikatın kapatılması
emrini yayımladı. Rusya’daki siyasal koşullar,
bu kararın uygulamasını engellediğinden,
örgüt buradaki varlığını sürdürdü.-Bu
arada Kanada’daki geniş tarikat toprakları,
gelirlerinin, eğitim çalışmalarına harcanması
koşuluyla İngiliz hükümetine verildi. Cizvitlerin,
özellikle eğitim ve misyonerlik
çalışmalarını sürdürmeleri yolundaki istekler
yoğunlaşınca, Papa VII. Pius 1814’te
tarikatın yeniden .kurulmasına izin verdi.
Bundan sonra bazı Cizvitler Kanada’ya’
döndüler; kaybettikleri topraklar karşılığımda
yasayla yüklü bir para aldılar. Bu
paranın Protestanların eğitim kuramlarına
verilen ödeneği aşması Katolikliğe karşı
düşmanca duygular uyandırdı.
İkinci kez örgütlenen cemaat, gelişerek
erkeklerin katılabildiği en büyük dinsel
tarikat haline geldi. Her düzeydeki eğitim
çalışmaları, en önemli işleri olarak kaldı.
Özellikle Asya ve Afrika’da çalışan misyoner
sayısı ise bütün öbür misyoner gruplarınınkini
aştı. Cizvitler ayrıca iletişim, sosyal
hizmet, kilise işleri ve siyaseti de. içine alan
çok çeşitli alanlarda etkinlik- gösterdi.