ÇOCUK

Çocuklar, mevsim ve hava
şartlarındaki değişmelere
karşı son derece hassastırlar.
Nazik yapıları hemen
üşütmelerine ve çeşitli
hastalıklara yakalanmalarına
sebep olur. Uzmanlar
teşhisten sonraki ilk işin,
çocuğun kulak, burun ve
boğaz tedavisine tâbi
tutulması gerektiğinde
hemfikirdirler.
Bulaşıcı hastalıklardan korunma için alınması gereken
tedbirler:
Yeni doğan bebekler, özellikle erken doğanlar hastalıklara
karşı dirençsizdirler. Bunlarda nezle gibi basit
hastalıklar bile ciddi neticeler doğurabilir. Bu bebeklerin
korunm ası için her türlü ilgi ve ihtim am gösterilmelidir.
Çocuğun eşyalarının tem iz tutulm ası, yiyeceklerine
çok dikkat edilmesi, hasta şahıslarla tem asının önlenmesi
başta gelen tedbirlerdir.
Çiçek, difteri, boğm aca, tetanoz, çocuk felci, kızamık,
su çiçeği, kabakulak, tifo’ya karşı koruyucu aşılar
yapılm aktadır. Vereme karşı da ilk aylarda BCG aşısı
yapılarak bebekler korunm aktadır.
Çocuğa “ am an bir hastalığa yakalanm asın” zihniyetiyle
aşırı ilgi gösterilmesi ve korunm ası da zararlıdır.
Çünkü vücudunu m ikroplara karşı savunm a maddeleri
yaparak güçlenmesi önlenm iş olunur.
Nezle: Yetişkinlere nazaran çocuklarda çok sık rastlanır.
Y apan virüslerin çok çeşitli olması nedeniyle önlenememektedir.
Anne nezleliyse, emzirirken  veya diğer
bakımını yaparken hastalığı bulaştırm am aya çalışması
gerekir. Ayrıca eve gelen nezleliler de çocuktan uzak
tutulm alıdır.
Difteri: Son derece tehlikeli olan ve geçmişte öldü­
rücü kabul edilen difteri, aşı sayesinde çok azalmış ve
korkulan bir hastalık olm aktan çıkmıştır. (Geniş bilgi
için bak. Difteri ve Aşılar)
Boğmaca: Yaygın çocuk hastalıklarından biridir.
Ö ksürüğü çocukları çok sarstığı için buna halk arasında
“ K ara öksürük” , “ Büyük öksürük” de denir. Özellikle
bebekler ve süt çocukları için tehlikeli olan boğm aca
son derece sinsi ilerler ve ateşsiz seyreder. K orunm ak
Rehber Ansiklopedisi 3
için zam anı geldiğinde aşıları yaptırm alıdır (Geniş bilgi
için bak. Boğmaca).
Su Çiçeği: Çok bulaşıcı olan bu hastalığın kuluçka
süresi 12-20 gün arasındadır. Genellikle 18. gün hastalı­
ğın başlangıcı sayılır. Bulaşıcı özelliği çok güçlü olup
evdeki diğer çocukların yakalanm a ihtimali çok yüksektir.
Lekelerin görülm esinden 14 gün sonraya kadar
çocuk bulaştırıcılık özelliğini korur. Önce yüz ve
bedende beliren lekeler daha sonra kol ve bacaklara
yayılır. Kırmızı döküntülerin ortasında toplanan su bir
süre sonra cerahat halini alır. Zam anla kabuk bağlar ve
dökülür.
İlk birkaç gün hastayı yatırm ak ve istirahat ettirmek
doğru olur. K aşınm alar başlayınca tırnaklarını kesip
ellerini tem iz tutm alıdır. K orkulacak bir hastalık olm ayan
su çiçeğinin özel bir tedavi şekli olm ayıp kendiliğinden
geçmesi beklenir.
Kızamık: Ç ocuklar için tehlikeli sayılabilecek hastalıklardan
biridir. Kızamıklı biriyle yakın temas sonucu
ortaya çıkar. O rtalam a kuluçka süresi 10 gündür. Hastalığın
belirtisi olan lekeler ortaya çıkm adan dört gün
önce ateş, halsizlik, öksürük, nezle hali görülür. Çocu­
ğun gözleri sulanır ve ışığı az olan yerlerde kalmayı
tercih eder. K ızam ık günüm üzde aşı ileönlenebilm ektedir.
Tehlikeli olan tarafı hastalığın seyri esnasında
zatürre gelişebilmesidir (Geniş bilgi için bak. Kızamık).
Kızıl: A teş yükselmesi, boğaz ağrısı, yutkunm a güç­
lüğü, ani kusm a, titreme, baş dönm esi ile başlar. Y üzve
boyundan başlayan kırmızı döküntüler bedene de yayı­
lır. Çok bulaşıcıdır. Tedavi im kânlarının genişlemesi ile
korkulacak hastalıklar sınıfından çıkmıştır. N abız ve
ateş normale dönünceye kadar çocuk yatakta kalmalı, hekimin tavsiye ettiği antibiyotikler verilmelidir. Çocuk Felci: Bulaşıcı ve çok tehlikeli olan bu hastalık daha çok çocuklarda görülür. H astalıktan ölüm çok nadir olmasına karşı, sakat bırakm ası çok sıktır (Geniş bilgi için bak. Ç ocuk Felci). Anjin: M ikropların badem ciklerde ve boğazda yaptıkları iltihap olup, daha ziyade çocukluk çağı hastalığı­ dır (Bak. Anjin). Kızamıkçık: Bulaşıcı, ancak kısa süren bir hastalıktır. Kış ve ilkbahar aylarında arasıra görülen salgınlar halinde ortaya çıkar. K ızam ık döküntülerine benzeyen döküntüler daha seyrektir. .Hastalığa yakalanan çocuklar en az bir hafta tecrit edilmelidir. K ızam ıkçık tekrarlaması m üm kün olan bir hastalıktır. Hamileliğin ilk 4 ayında geçirilirse bebeğe zarar verebilir. K ız çocukları­ nın küçük yaşlarda iken geçirmeleri veya evlenmeden aşılanm aları doğuracakları bebeğin sağlığı bakım ından önemlidir. Çiçek: Bulaşıcı, ateşli, ağır bir hastalıktır. D eride irinli döküntüler m eydana getirir. D öküntüler iyileşirken yerlerinde “ çiçek bozuğu” denilen izleri bırakırlar. Sebebi bir virüstür. K uluçka dönem i 8-12 gün arasındadır. Başağrısı, titreme, ürperm e, sırtta ağrı ve kusm a ile başlar. Ateş, 40-41 dereceye kadar yükselir. G ünü­ m üzde koruyucu aşı sayeside artık görülm ez olmuş, önem ini kaybetmiştir. Evvelce m ecburi olan aşı da günüm üzde yapılm am aktadır. Orta Kulak İltihabı: Çocuklarda, özellikle süt bebeklerinde çok sık görülen bir hastalıktır. Başlıca sebebi üst solunum yolları rahatsızlıklarıdır. Tekrar eden akut orta kulak iltihabı, m üzm in orta kulak iltihabına dönü­ şebilir ve sağırlık tehlikesi ortaya çıkabilir. H astalık, kulak bölgesinde çevreye de yayılan ağrılar, kulak çınlaması, ağır işitme, genel bir halsizlik ve ateş ile kendini belli eder. Vitaminler, kalsiyumlu ilâçlar, deniz iklimi, antibiyotikler olayın m üzminleşmesini önlemeye yardımcıdırlar. Ani durum larda kulak zarı şiş olduğundan zar çizilerek iltihap akıtılabilir. Üşüten ve bu yüzden nefes almakta zorluk çeken çocuğa, solunum yollarının açılması için tedavi uygulanmalıdır. Çocuklarda kulak ve boğaz iltihaplan, ekseriya grip ve soğuk algınlıklarından meydana gelir. Ateşli Romatizma: K üçük yaşlarda, genellikle 4-5 yaşından sonra görülen bir hastalıktır. T ekrarlayan badem cik iltihaplarından sonra m eydana gelir. Bademcik iltihabından iki-üç hafta sonra yüksek ateş, ^lafsallarda şişlik ve ağrı görülür. Ateşi yükselen çocuk, zor nefes alır, kendini çok halsiz hisseder, bütün eklem yerleri ağrır. Ateşli eklem rom atizm asının tehlikeli olan yanı kalb kapakçıklarında bozukluklar m eydana getirmesidir. R om atizm anın tekrarlam asını önlem ek üzere badem ciklerdeki hastalık kaynağı kurutulm alıdır. Karın Ağrıları: K arın ağrıları çocuklarda çok sık görülen ve her karşılaşıldığında doktora m üracaatı gerektirm eyen durum lardır. Ağrı ateşle birlikteyse ciddiye alınmalıdır. D oktor tavsiyesi olm adan ilâç verilmemeli ve herhangi birşey yedirmemelidir. Kimi zam an beslenme ile ilgili tedbirsizlikler, yanlış düzensiz ve temiz olm ayan beslenme çocuklarda karın ağrılarına yol açabilir. Bazen de karın ağrılarının sebebi psikolojiktir. G üvensizlik, kıskançlık, yalnızlık, sevgi yoksunluğu gibi durum lar karın ağrılarına yol açabilir. Bronşit ve Astım: Bronşit akciğerin hava yollarının iltihabıdır. Ç ocukta öksürük ve balgam la kendini gösterir. G öğsünde hırıltı duyulması ve ateş de görülür. Bron­ şitin tedavisi için hem en bir hekime başvurm alı, tedaviyi geciktirmemelidir. Hırıltılı, hışırtılı bir nefes alma-verme, kuru ö k s ü – rük, güç nefes alıp verme oluyorsa, bu durum da astım ­ dan şüphelenmelidir. Astım genellikle allerjik menşeili bir hastalık olduğu için evi tozdan arındırmalı, çiçek tozlan ile teması önlemeli, evde hayvan beslememelidir. Raşitizm: Büyüme çağında ortaya çıkan, iskelet yapısını ve direncini önemli ölçüde azaltan bir kemik m etabolizm ası hastalığıdır. K arın büyümesi, bıngılda­ ğın geç kapanm ası, sürekli ishal, aşırı terleme ve huzursuzluk hastalığın başlıca belirtileridir. Hastalığın nedeni 4 Rehber Ansiklopedisi ÇOCUK D vitam inin eksikliğidir. R aşitizm de çocuğun kafatası kemikleri sertleşmez ve kafası kare şeklini alır. Dişleri geç çıkar ve çıkış sırasında bir aksam a olur. Bacaklarda ve om urgada çarpıklık vardır. Ç ocuğun yürüm esi de gecikir. Hastalığı önlem enin birinci yolu beslenmedir. Öncelikle kalsiyum oluşm asına yarayan hayvani yağ­ larca zengin (süt. tereyağı v.s) bir beslenm e rejimi uygulanm alıdır. Ayrıca çocuğa bol m iktarda sebze ve meyve suları, pirinç unu, haşlanm ış pirinç ve ekm ekle hazırlanan m am alar vermek gerekir. Tem iz havanın ve güneş banyolarının yanısıra adale çalıştırıcı egzersizlerin de büyük faydası vardır. D oktor tavsiyesine göre kalsiyum, fosfor ve D vitamini preparatları verilir. “ G üneş kürü” ve balık yağının da raşitizm hastalığına çok iyi geldiği bilinmektedir. Yerleşmiş ve ilerleme safhasındaki raşitizm halinde çocuk-ortopedi m ütehassısına başvurm ak şarttır. O rtopedist gerekli tedavilerle kemik deform asyonlarını ve om urga eğrilerini düzeltir. Hastalıklardan korunma ve aşılama, aşı ne zaman yapılmalıdır? Yaşadığımız m odern çağın icabı, bir anne-baba olarak, yeni doğan çocuklarım ızı tehlikeli hastalıklardan korum ak için, ihmal etmeden zam anı gelince aşılarını hem en yaptırm alıyız. Farkında olm adan çocuğun başka hastalardan veya taşıyıcılardan m ikrop kapabileceği asla unutulm am alıdır. Bugün biliniyor ki aşı ile bazı hastalıklardan kolaylıkla korunm ak m üm kündür. Yirminci asrın ikinci yarısı hekimlik anlayışında büyük değişiklik getirmiş olup, bugün tedavi edici hekimlik yerine koruyucu hekimlik esas alınm ağa başlamıştır. Bu koruyucu hekimlik anlayışı ile cemiyetin korunm asında hijyenik şartların ve beslenm enin düzeltilmesi ve düzenlenm esi yanında bulaşıcı hastalıklardan korurim a çok büyük önem kazanm ıştır. Sağlıklı ve gerekli gıdaları alan insan, bulaşıcı yada bulaşıcı olm ayan çeşitli hastalıkları kolaylıkla atlatabilir. Bunun sebebi vücudun, m ikropların zararlarından koruyabilecek kuvvetli bir savunm a sistemine sahip olmasıdır. Aşılar belirli hastalıklara karşı vücutta m ukavem et (dayanıklılık) sağlarlar. Çocuğun genel mukavem etini arttırm ak için iyi gıdanın, vitam inlerin, açık havanın ve güneşin büyük faydası vardır. Bu arada ılık su ile banyo yaptırm ak, el kol hareketleri yaptırm ak veya sıcak su ile banyodan sonra, soğukça bir su dökülm esi vücuttaki kanın daha iyi dolaşm asını sağlar ve deri dayanıklılığını arttırm ak bakım ından çok iyi etki eder. Çocuğun bu su döküm ünden sonra derhal sıcak havlu ile oğularak kurulanm asını soğuk almasını önler. Aşılar insanları bulaşıcı hastalıklardan korum ak için başvurulan tıbbî çarelerden biridir. Yaygın aşılama program ları sayesinde günüm üzde artık çok az insan çiçek, difteri, çocuk felci, tetanoz, tifo, boğm aca ve veremden hayatını kaybetm ektedir. Bir zam anlar çok yaygın olan salgın hastalıklar artık görülm em ektedir. Bu hastalıkları kontrol altına alm ak m ikropların çoğalm alarını engellemek, halk kitlelerinin aşılanm ası sayesinde gerçekleştirilmiştir. Bazı hastalıklar aşı sayesinde önlenebilmektedir. İstanbul’da 1-4 Ekim 1979 senesindeki VI. İmumeloji K ongresi’nde kararlaştırılan Türkiye için geçerli aşı takvimini aşağıya cetvel olarak veriyoruz. Çocuklarda diş çıkarma, korunma ve bakımı: Bir çok anneler çocuklarının biran evvel diş çıkarm asını dört gözle beklerler. N orm al gelişen bir çocukta diş çıkarm a belli zam anda olacak bir olaydır. Genellikle ilk dişler 6. aydan sonra çıkar. Bundan sonra yaklaşık olarak her ay yeni bir diş çıkarak 2 yaşına kadar süt dişlerinin çıkması tam am lanm ış olur. Diş çıkaran çocuklar biraz huysuz, m ızm ız olurlar. A ğızlarından salya akar, uykusu bozulabilir, iştahı azalabilir. Dişlerin çıkm a zam anları: Alt orta kesici……………………………………………… 6-8 ay Üst orta kesici …………………………………………….8-9 ay Alt yan k esici………….. P……….. ……………………9-10 ay Üst yan kesici…………………………………………….10-1İ ay Alt ve üst 1. büyük azı ………………. .. 12-15 ay Alt ve üst köp^k d iş i………………… …………….15-20 ay Alt ve üst II. büyük a z ı……………………………20-24 ay Aşı Takvimi BCG BDT Polio ((uçuk te k i) Kızamık Çiçek DT (l)i(u rn Telan»/) T (lıia n n /) Tifo 0-1 X 2 X X C/J- < Ui CQ 4 X X > • z < 6 X X > r ; 13-15 X X mJ 18-24 Ra pel Rapel X C k. 4-6 Rapel Rapel X 10 X 14 X Koruyuculuk O ranı % 55 80 Boğmaca ‘/i 50 Dif teri 9 , 85-95 Tetanoz <7, 98-100 7, 90 % 95 c/< 98 rA 92 Rehber Ansiklopedisi 3