Cordeiro da M a tta, Joaquim Dias

Cordeiro da M a tta, Joaquim Dias (d. 25
Aralık 1857, Icolo-e-Bengo, Angola – ö. 2
Mart 1894, Barra do Cuanza, Angola),
Afrikalı şair, romancı, gazeteci, pedagog,
tarihçi, filolog ve halkbilimci. Coşkulu yaratıcılığı
ve araştırmalarıyla Angola’da Kimbundu
kültür ve geleneğinin saygınlığa kavuşmasına
katkıda bulunmuştur.
Odun ticaretiyle uğraşırdı. Portekiz diliyle
yazarken yerli bir edebiyatın yaratılmasını
savunan ilk AngolalIlardan biri oldu. Kendi
kendini eğitmişti. Çok sayıda şiir ve iki
yayımlanmamış roman yazdığı halde el
yazmalarının çoğu kaybolmuş, günümüze
yalnızca şiir kitabı Delirios (1887; Hezeyan)
ile Almanach de Lembranças’daki bazı şiirleri
ulaşmıştır. Asıl ününü ise atasözü
araştırmacısı ve sözlük yazarı olarak yaptı;
1891’de Filosofia Popular em Proverbios
Angolenses (Halk Felsefesi ve Angola Atasözleri),
1893’te de Kimbundu-Portekizce
sözlüğü yayımlandı.
Cordeiro da Matta Angola’da edebiyat
etkinliklerinin canlılık kazandığı 1880’ler
kuşağının üyesiydi. Yeni yeni gelişen basın
yayın organları, Siyah ve mulatto (Avrupalı-
Afrikalı karışımı) yazarların kültürel ve;
siyasal olaylarla ilgilenen bir okuryazar
kitlesine ulaşmasını sağladı. İsviçreli Protestan
misyoner ve etnolog Heli Chatelain’
in desteklediği Cordeiro da Matta, halkının
tarihini, efsanelerini ve dilini araştırmaya
başladı. Günümüze ulaşmayan A Verdüdeira
Histöria Da Rainha Jinga (Kraliçe
Jinga’nm Gerçek Tarihi) adlı önemli yapıtında
17. yüzyılda Portekiz yayılmacılığına
karşı direnen efsanevi Bambundu kraliçesinin
yaşamını konu aldı. O Arauto Africans,
O Policia Africano ve O Futuro de Angola
gibi gazetelerde de yazdı. Afrika halkının
kendi tarihini ve ulusal geleneklerini anlaması
gerektiğine, Afrikalı aydının görevinin
de halkını eğitmek olduğuna inanıyordu.
Cordeiro da Matta Angola edebiyat ve
kültür yaşamının gelişmesinde önemli rol
oynamıştır.