Cumhuriyetin ilanı

Lozan Barış Anlaşmasinın onaylanmasının ve Ankara’nın
başkent olmasının ardından, Ankara’da yeni
devletin niteliği sorunu o günlerin en çok tartışılan konusu
haline gelmişti. Bu tartışmalar sürüp giderken, 27
Ekim 1923’te Ali Fethi (Okyar) Bey’in başkanlığındaki
hükümetin istifasından sonra, sorunun çözümü için
toplanan Cumhuriyet Halk Partisi grubu, bir hükümet
listesi üstünde anlaşmaya varamadı. Bunun üstüne milletvekillerinin
hükümete üye seçmesi yönteminden,
devlet başkanının atayacağı bir başbakanın hükümeti
oluşturması sistemine geçiş düşünülmeye başlandı. 28
Ekim gecesi Atatürk, yakın arkadaşlarını toplayarak konuyla
ilgili gerçek düşüncesini açıkladı ve İsmet İnönü’yle
birlikte o gece devletin niteliğinin cumhuriyet olduğunu
saptayan bir yasa tasarısı hazırladı. Ertesi gün
(29 Ekim 1923) saat 20.30’da Türkiye Büyük Millet
Meclisi yeni devletin adını koydu ve Atatürk’ü cumhurbaşkanlığına
seçti.