DANİMARKA

DANİMARKA
DEVLETİN ADI……………… Danimarka Krallığı
BAŞŞEHRİ ……….. …………………….Kopenhag
NÜFÛSU …………………….. :…… …………5.146.000
YÜZÖLÇÜMÜ……………………….. ….43.092 km2
RESMİ DİLİ… …………………… ….. ……….Danca
DÎNİ………………..:…. …..Hıristiyan (Protestan)
PARA BİRİMİ…………. ………Danimarka Kronu
Kuzey Avrupa’da Baltık Denizi ile Kuzey Denizi
arasında Jutland Yarımadası ve dört yüz seksen
üç ada üzerinde kurulmuş olan en küçük İskandinav
ülkesi. Güneyinde Batı Almanya, doğusunda
Baltık Denizi, batısında Kuzey Denizi
ile çevrilidir. Dünyânın en büyük adası olan Grönland
da Danimarka’ya bağlıdır.
Târihi
Bilinen en eski târihi M.S. 800 yıllarında Vikingler
zamanıdır. Fakat günümüzde Avrupa müzelerinde
bulunan en eski târihi eşyalar burada
yapılan kazılarda elde edilmiştir. 9-11. asırlarda burada
bulunan Vikingler ilk Danimarka Krallığınıkurmuşlardır. Danimarka târihinde İngiltere’yle
yapılan sürekli savaşlar önemli yer tutar. Danimarka
Krallığı İngiltere’ye yaptığı devamlı akınlar
neticesinde 1013 senesinde İngiltere’yi ele geçirdi.
İngiltere ile birlikte Norveç’i de Danimarka’yla
birleştirerek büyük bir krallık kurdu. 1042
senesinde çıkan karışıklıklarda İngiltere bağımsızlığını
kazandı. 1397’de iç karışıklıklarda Norveç’le
birlikte İsveç de Danimarka’ya bağlandı.
Yapılan savaşlar sonunda 1645’te Danimarka bugünkü
durumunu aldı. 1848’de yapılan değişiklikle
meşrûtî bir idâre kabul edildi. Birinci Dünyâ
Harbinde tarafsız kalan ülke, İkinci Dünyâ Harbinde
de tarafsızlığını îlân etmesine rağmen, 9
Nisan 1940’da Alman orduları tarafından daha önce
aralarında yapmış oldukları saldırmazlık paktı
hiçe sayılarak işgale uğradı. Bu işgale karşı hiçbir
mukavemette bulunmayan Danimarka ordusunu
kaldırıp, donanmasını kendisi batırdı. Herhangi
bir savaşın olmadığı bu işgal 1945 senesinde Almanların
yenilmesiyle sona erdi. Birleşmiş milletlerin
kurucu üyeleri arasında bulunan Danimarka,
1949’da NATO’ya katıldı.
Avrupa Konseyinin de kurucu üyelerinden
olup, Grönland’ın savunması için Amerika Birleşik
Devletleri ile bir anlaşma yapmış, ayrıca
1951’de İskandinav ülkeleri arasında bir konsey kurarak
işbirliğini arttırmıştır. 1960’da AET’ye dâhil
oldu.
Fizikî Yapı
Yüzölçümü 43.092 km2 olan ülke, Jutland Yarımadası
ile 483 adadan müteşekkildir. Jutland
Yarımadası Kuzey Avrupa düzlüğünün bir uzantısıdır.
Kuzeyde Limfiyord Boğazı ile ayrılan yarımadanın
batı kıyıları düzgün ve kum alanlarıyla
kaplıdır. Kum alanlarının doğusunda bataklıklar
yer alır. Son derece girintili, çıkıntılı olan doğu
kıyılarında verimli moren (buzultaş) ovalarıbulunur. Ovaların düzlüğünde seyrek rastlanan tepelerin
en yükseği 173 m ile Yding Skovhoj’dur.
Doğu kıyılarının açıklarında Büyük Fionie, Syaelland,
Seeland ve Lolland adalarıyla birlikte yüzlerce
küçük ada vardır. Buraya bağlı olan Grönland
% 90’ı buzlarla kaplı, yüksek yayla görünümündedir.
Yüzölçümü küçük olan Danimarka’nın yüksekliği
fazla olmadığından, akarsuları da küçüktür.
En uzun akarsuyu Jutland’daki Güden Irmağı (160
km), Stor Irmağı (100 km), Skem Nehri (90 km),
Fyn adasındaki Odenja Nehri (60 km) ile Sjelland
Adasındaki Sus Nehri (82 km) Danimarka’nın
belli başlı ırmaklarındandır. Önemli bir gölü yoktur.
İklim
İklim, fizikî yapıdan dolayı her yerde aynı
özelliği gösterir. En sıcak ayda sıcaklık 15-17°C,
en soğuk ayda ise 0°C civarındadır. Yağışlı gün sayısı
yılda 130-180 gün arasında değişir. En yağışlı
aylar ağustos ve ekim olup, yağış ortalaması
130-180 mm, Batı Jutland’da ise 800 mm’dir.
Rüzgârlar genellikle batıdan eserler ve çok serttirler.
Katlegat ile Baltık Denizi arasındaki boğazların
sert kışlarda aylarca donmuş şekilde kalmalarına
rağmen Jutland kıyısı buz tutmaz. Kış ve
sonbahar aylan fırtınalı geçer. Danimarka’da nisan
ve haziran aylarında senenin en güzel günleri yaşanır.
Tabiî Kaynaklar
Tabiî kaynakları bakımından oldukça fakirdir.
Yüzölçümünün % 10’unu kaplayan ormanların
büyük bir kısmı halkın yaptığı ağaçlandırma çalışmaları
ile meydana gelmiştir. Kayın, meşe ve
kozalaklı ağaçlar yaygındır. Arâzinin doğu kısmında
verimli ovalar bulunurken, diğer kısımları
mer’a veya kırlık arâzidir. Yabâni hayvanların
bir özellik göstermediği Danimarka’da, mâden
olarak porselen kili, granit, tuğla yapımında kullanılan
kil, turba ile tebeşir yatakları ve az miktarda
kömür yataklârı bulunur. Balık bakımından
kıyıları zengindir. Balıkçılar, Baltık denizinde
ve Kuzey denizinde bol miktarda balık avlarlar.hemen hepsi yerliler olan Dan’lardan
meydana gelir. Azınlıkları Alman, Eskimo, Mûsevî
ve göçmen işçiler teşkil eder. Nüfus yoğunluğu başşehri
olan Kopenhag’ın bulunduğu Sjelland Adasında
fazladır. Ülkede ortalama nüfus yoğunluğu
km2 ye 119 kişidir. Jutland Yarımadası diğer meskûn
adalar içerisinde yoğunluğu en az olanlarındandır.
Yarımadanın yerleşim bölgeleri genellikle doğu kıyılarındaki
verimli ovalar üzerine kurulmuştur. Nüfus
artışı hemen hemen yok denecek kadar azdır
(binde 4). Halkın % 67’si şehirlerde, kalanı ise köylerde
yaşar. Hıristiyan olan halk Protestan mezhebine
bağlıdır. Kullanılan resmi dil Danca olup, kendi
grubunda olan diğer İskandinav dillerinden İsveççe
ve Norveççeye çok benzemektedir. Öğretimin devlet
tarafından parasız olarak yapıldığı ülkede okumayazma
bilenlerin toplam nüfusa oranı % 1 0 0 ‘dür.
Edebiyat dallarından çocuk edebiyatı oldukça gelişmiştir.
Halk için deniz ulaşımında feribot, kara ulaşımında
ise bisiklet vazgeçilmez araçlardandır. Hayat
standardı bakımından Avrupa’da ikinci gelmektedir.
İki milyon insan atletizm kulüplerine kayıtlıdır.
Futbolda 1992 Avrupa Kupasını kazandı.Siyası Hayat
Meşrûtî bir idâre vardır. 10 Eylül 1920 târihinde
kabul edilen anayasaya göre Danimarka, anayasa
düzeninde kral tarafından yönetilir. 27 Mart
1953 tarihli kânuna göre de hükümdar soyundan
olan kadınlar da tahta çıkabilir. 4 yıl içinde seçilen
179 üyeli bir meclisi vardır. Kral, kânunları tatbik
ve yürütme yetkisine sâhiptir. Parlamentoda kurulan
bir hükümet icrâ işinde krala yardımcı olur.
Kral parlamentoda başbakanı tâyin eder.
Ekonomi
Danimarka’da hayVancılık çok gelişmiştir. Et,
süt ve süt ürünleri, Avrupa piyasasında son derece
makbuldür. Nüfûsun % 16’sı tarım alanında çalışır.
Ülke topraklarının üçte ikilik kısmında ekim
yapılır. Arpa, buğday ve şekerpancarı yetiştirilen
ürünlerin başında gelmektedir. Balıkçılık, bilhassa
açık deniz balıkçılığı ileri seviyededir. Batı Jutland
kıyılarındaki Esbjerg en önemli balıkçı limanıdır.
Balık yağı ve diğer balık ürünleri üretimi
ve işlenmesi için gelişmiş fabrikalar yapılmıştır.
Tabiî kaynaklardan mahrum olmasına rağmen sanâyi
ileri bir seviyededir. Dışardan alınan ham
petrol ve hammaddeler işlenir. Sanâyi liman şehirlerinde
fazladır. Gemi yapımı ve fabrika makinalarının
yapımı ileri seviyededir. Sanâyi makinaları,
gemi ve tersâne inşâ sanâyiinde dünyânın
önde gelen ülkelerindendir. Hayvan ürünleri (et,
süt, süt mâmülleri vs.), balık ve balık ürünleri,
gemi, sanâyi makinalan, diğer ülkelere kurulan tersâneler
ülkenin başlıca ihraç mallarıdır. İşlenmiş
petrol satışı da mühimdir. İthal mallan arasında yiyecek
maddeleri, gübre, tohum, işlenecek hammadde
başta gelmektedir. Ticâretini genellikle
batı Avrupa ülkeleri ve ABD ile yapar.