Dâvid, Ferenc

Latince f r a n c is c u s d a v id is
(d. 1510, Kolozsvâr, Transilvanya – ö. 15
Kasım 1579, Deva, Valahya), Macaristan’
da dinsel hoşgörünün gelişmesinde etkili
olan Üniteryen din adamı.
Dâvid önce Katolikliği, ardından da Luthercil
iği reddettikten sonra 1566’da Kolozsvâr’dakiKalvenci cemaatin piskoposu oldu
ve Üniteryen Macar kralı Jânos Zsigmond’
un yanma saray rahibi olarak girdi.
1567’den önce saray hekimi Georgius Blandrata’nın(*)
etkisiyle Üniteryenliği benimsedi
ve Üçleme öğretisine karşı Tanrı’nın
birliğini savunmaya başladı. Kolozsvâr’daki
Büyük Kilise’yi, Üçleme öğretisine karşıçıkanların merkezi durumuna getirdi. Sarayda
Üniteryenliği yaydı, Transilvanya Meclisi’nin
(Diet) çıkardığı Torda Fermanı
(1568) ile Üniteryenliğe devletin hoşgörüsünü
sağladı.
1571’de Zsigmond’un ölümü üzerine tahta
çıkan Katolik Istvân Bâthory (sonradan
Polonya kralı Stefan Batory) Üniteryenlere
karşı bir kıyım başlatınca, Dâvid de İsa’ya
hiçbir biçimde tapınılmaması gerektiğini savunmaya
başladı. Bu görüşe karşı çıkan
Blandrata, Bâthory’nin yanında yer alarak
Üniteryen ilahiyatçı Faustus Socinus’un da
yardımıyla Dâvid’i ılımlı bir çizgiye çekmeye
çalıştı. Ama bütün uzlaştırma çabaları
başarısızlığa uğradı ve Dâvid’i destekleyenler
Eski Üniteryenler adıyla, Blandrata’nın
Yeni Üniteryenler grubunun karşısında yer
aldı.
Dâvid’e yöneltilen suçlamalardan biri, Hıristiyanlığı
Musevileştirici eğilimler taşımasıydı.
David’in İsa’ya tapınmayı reddetmesi
ile Musevilerin İsa’yı Mesih saymaması arasında
benzerlik kuruluyordu. 1579’da küfür
suçuyla yargılanan Dâvid ömür boyu hapse
mahkûm edildi ve aynı yıl hapiste öldü.
İsa’ya tapınma geleneği 19. yüzyıla değin
Üniteryen kiliselerinde de geçerliğini korudu.
Dâvid’in Latince ve Macarca kaleme aldığı
pek çok yazı arasında vaazlar ve kateşizmler
ile De non invocando Jesu Christo in precibus
sacris (İsa Mesih’e Dua Edilmemesi
Üzerine) ve Üçleme öğretisine karşı önemli
bir çalışma olan De falsa et vera unius Dei
Patris Flii et Spiritus Sancti (1567; Baba
Tanrı, Oğul ve Kutsal Ruhun Yanlış ve
Doğru Birliği Üzerine) sayılabilir.