Deâk, Ferenc

lakabı ü l k e n in b il g e s i ,
Macarca a h a z e b ö l e s e (d. 17 Ekim 1803,
Söjtö, Macaristan, Avusturya İmparatorluğu
– ö. 28/29 Ocak 1876, Budapeşte,
Avustury a-Macaristan İmparatorluğuAvusturya-Macaristan İkili Monarşisi’nin
kurulmasını sağlayan 1867 *Uzlaşması’nın
(Ausgleich) mimarı Macar devlet adamı.
Varlıklı bir toprak sahibinin oğluydu. Hukuk
öğrenimini tamamladıktan sonra kendi
ili Zala’da devlet hizmetine girdi. 1833’te
görevinden istifa eden erkek kardeşinin
yerine Zala’yı temsil etmek üzere Macar
Meclisi’ne (Diet) gönderildi. Bu mecliste ve
1839 ile 1841 meclislerinde Macaristan’ın
siyasal özgürlüğünü ve yeniden canlanmasını
amaçlayan ve günden güne gelişen reform
hareketinin önderi olarak ün kazandı.
1843’te yeniden Meclis’e seçilmesine karşın,
seçimler sırasındaki yolsuzlukları protesto
ederek Meclis üyeliğini reddetti. Tartışılmaz
dürüstlüğü, her zaman koruduğu iyi
niyeti ve engin hukuk bilgisiyle çevresinde
herkesçe en çok saygı duyulan kişi olmuştu.
1847’de “ulusal muhalefet”in 1847 Meclisi’
ne sunulmak üzere hazırladığı reform programını
da Deâk kaleme aldı. Sağlığının
bozulması 1847 Meclis seçimlerine girmesini
engelledi, ama Mart 1848’de imparator
bağımsız bir Macar hükümeti kurulmasını
onaylayınca, yeni hükümetin başkanı Kont
Lajos Batthyâny, Deâk’ın adalet bakanı
olması konusunda diretti.
Deâk adalet bakanıyken, imparator tarafından
11 Nisan 1848’de onaylanan reformcu
“Nisan Yasaları”nı hazırladı. Bunu izleyen
aylarda Macaristan hükümeti ile düşmanları
arasındaki görüşmelerin çoğuna
katıldı. Batthyâny’nin 28 Eylül’de istifası
üzerine bakanlığı bıraktı ve yeniden atanmayı
reddetti. Ocak 1849’da, Buda’yı işgal
eden Avusturya ordularının komutanı Windischgrâtz
prensi Alfred ile yapılan görüşmelere
katıldı. Meclis’e yeniden girmesi
önlenince ailesinin malikânesine çekildi ve
Avusturya otoriteleri etkinliklerini vatana
ihanet olarak görmedikleri için orada birkaç
yıl rahatsız edilmeden yaşadı. Bununla birlikte,
yasadışı olarak gördüğü bu rejimle
işbirliği yapmasıkonusundaki bütün çağnladiğinde bu sendrom kemik yumaşamasına,
kas zayıflamasına ve su kaybına yol açabilir.