değer artımı resmi

şerefİye o la r a k da
bilin ir , b e le d iy e le r c e y a p ıla n k am u la ş tırm a lar
n e d e n iy le d e ğ e r i artan ta ş ınm a z m a lla rın
e sk i d e ğ e r i ile y e n i d e ğ e r i a r a sın d ak i fa rkın
b e lli bir o r an ı tu ta r ın d ak i v e rg i.
Bayındırlık işleri temelde kamu yararına
yönelik olduğundan, giderlerin de kamuya
yüklenmesi gerekir. Bununla birlikte bu
bayındırlık işlerinden doğrudan doğruya ve
öteki kimselerden daha fazla yararlanan
belli taşınmaz mal sahiplerine birtakım mali
yükümlülükler yüklenmesi de hakkaniyet
gereğidir. Çünkü bayındırlık işleri çerçevesinde
yapılan kamulaştırmalarla bir yol ya
da bir meydan açıldığında ya da genişletildiğinde,
çevredeki taşınmaz malların sahipleri
hiçbir yatırım yapmadan ve emek harcamadan
büyük çıkarlar elde ederler. İdare
hukuku öğretisi ve uygulamasında bu kimselerin
elde ettikleri söz konusu çıkarlar, bir
tür sebepsiz zenginleşme olarak görülür. Bu
zenginleşmenin bayındırlık işlerinin bütçe
giderleriyle karşılanması nedeniyle, vergi
ödeyicilerinin dolaylı biçimde üstlendiği
mali yükün dengelenmesi için bayındırlık
işleri sonucunda çıkar elde eden kimselerden
değer artımı resmi alınır.
Fransa’da ilk kez 16 Eylül 1807 tarihli
yasayla kabul edilen değer artımı resmi 3
Mayıs 1841 tarihli yasayla geliştirildi. Türkiye’de
ise 1 Temmuz 1948 tarihli ve 5237
sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 16.
maddesine göre, kamulaştırma nedeniyle
sokak, belde bahçeleri, meydan ya da yeşil
alanın yüzüne çıkmak ya da sokağa yüzü
artmakla ya da yüzünde bulunduğu yolların
genişlemesiyle değerleri artan taşınmazlardan takdir edilecek olan eski rayiç değeriyle
yeni rayiç değeri arasındaki farkın yansı
değer artımı resmi olarak alınmaya başladı.
Bu yasayı yürürlükten kaldıran 26 Mayıs
1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri
Kanunu’nda değer artımı resmi yer almamakta,
buna karşılık 86. maddede yol,
kanalizasyon ve su tesisleri yapımı gibi
bayındırlık işleri giderlerinin belli oranda
“harcamalara katılma payı” adı altında
ilgililerden alınması öngörülmektedir