DEMOGRAFİ
DEMOGRAFİ
DEMOGRAFİ i. (yun. denıos, halk, nüfus ve graphein, betimlemek’ten fr. démographie). insan nüfusunun özellikle sayı bakımından incelenmesi. || Tarihi demografi, demografinin istatistik devri öncesi insan topluluklarını inceleyen bölümü. || Salt demografi, matematik demografi, nüfusun gelişmesinin matematik incelemesi.
— ANSiKL. Demografi sözü ilk olarak Achille Guilard’ın Eléments de Statique Humaine ou Démographie Comparée (Beşerî İstatistik Unsurları veya Karşılaştırmalı Demografi) [1855] adındaki kitabında kullanıldı. Ama bundan çok daha eski bir geçmişte de demografi çalışmalarının izlerine rastlanır. Bunlar, daha çok, Eskiçağdan beri yapılmış değerlendirme ve nüfus sayımı çalışmalarıyle, XVII. yy.dan başlayarak doğum ve ölümlerin tespitine yönelmiş çalışmalardı. O devirde nüfus meselesini ele alan yazarlar (Vauban, Cantillon, Malt-hus, Mirabeau, Expilly, Moheau) daha çok İktisadî çalışmalar yapıyorlardı. Nüfus sayımlarının ve nüfus kütüğü tutma işlemlerinin gitgide yaygınlaşması nüfus konularına XIX. yy.dan itibaren gitgide genişleyen bir temel sağladı. Ama demografi yine de nicel nüfus istatistiklerinin incelenmesinden öteye gidemiyordu. Adolphe Quételet, modern demografinin kapsadığı çok geniş alanı şöyle tanımlar: demografinin insan topluluklarını meydana getiren bireylerin ayırt edici niteliklerini inceleme^ si gerekir. Böylece de istatistik, özerk bilim demografinin hizmetinde bir araç oldu. Quételet’nin demografi anlayışının kendini kabul ettirmesi, hattâ demografinin zorunlu olarak eksik kalan basit tanımının sınırlarını aşması ancak çağımızda gerçekleşti. Nüfus sayımlarından, medenî hal istatistiklerinden ve konuyle ilgili soruşturmalardan hareketle demografik olayların sayısal yönüyle (nüfus sayısı, nüfusun yaşa, cinsiyete v.b. göre yapısı ve doğum, ölüm, evlenme oranı gibi konularla) ilgilenen bir nicel demografi ve halk topluluklarının sırf nitesel değişkenliklerini açıklamak üzere biyolojik, İktisadî, sosyal ve kültürel unsurları inceleyen bir nitel demografi ayrımı yapılır.
♦ Demograf i. (fr. démographe). Demografi uzmanı.
♦ Demografik sıf. (fr. démographique). Demografi ile ilgili. (L)