Demokratik Parti

(DP), Türk siyasal
partisi. Demokrat Parti’nin gerçek siyasal
mirasçısı olma iddiasıyla ortaya çıkmış, ama
etkili olamamıştır.
Adalet Partisi’nin (AP) içinde kuruluşundan
beri var olan anlaşmazlıklar, Kasım1964’te Saadettin Bilgiç’e karşı açık bir
farkla Süleyman Demirel’in genel başkan
seçilmesiyle yeni bir aşamaya vardı. Bilgiç
parti içinde muhafazakâr kanadı, Demirel
ise liberalleri temsil ediyordu. 1970’te Bilgiç
grubunun parti içi muhalefeti daha da
belirginleşti ve bazı milletvekillerinin partiden
çıkarılmasını protesto etmek amacıyla
Demirel’e 72 milletvekilinin imzasını taşıyan
bir muhtıra verildi. 11 Şubat 1970’teki
bütçe oylaması sırasında, daha sonra
“41’ler” olarak anılan AP’li 41 milletvekili
bütçeye karşı oy kullanınca, Demirel hükümeti
düştü. Bu gelişmeler üzerine AP
içindeki muhalif milletvekillerinin bir bölümü
disiplin kurulu kararıyla partiden uzaklaştırıldı,
bir bölümü de istifa etti. Ayrılmalar
sonucunda AP Cumhuriyet Senatosu’nda
çoğunluğu yitirdi.
DP, AP’den ayrılan bu muhafazakâr grup
tarafından 18 Aralık 1970’te Ankara’da
kuruldu. Başlıca kurucuları Saadettin Bilgiç,
Ferruh Bozbeyli, Faruk Sükan, Celal
Bayar’ın kızı Nilüfer Gürsoy, Samet Ağaoğlu’nun
eşi Neriman Ağaoğlu, Adnan Menderes’in
oğulları Yüksel Menderes ve Mutlu
Menderes, Talat Asal, İlhan Darendelioğlu,
Cevat Önder ve Mehmet Turgut idi. Bozbeyli
genel başkanlığa, Bilgiç ve Yüksel
Menderes de genel başkan yardımcılığına
seçildi. Partinin TBMM’de, 41, Cumhuriyet
Senatosu’nda 8 üyesi vardı. Demirel’e karşı
bir politika izleyen DP, eski Demokrat
Partilileri saflanna çekebilmek için siyasal
af çıkarılmasını ve siyasal yasakların kaldırılmasını
istedi. 12 Mart döneminde kurulan
hükümetlere katılmadı ve Nisan 1973’te
yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde Bozbeyli’yeoy verdi.
14 Ekim 1973 genel seçimlerinde oyların
yüzde 11,9’unu alan DP, 45 milletvekili
çıkardı. Ama senato üçte bir yenileme
seçimlerinde oyların 10,4’ünü almasına karşın
senatörlük kazanamadı. Seçimin ardından
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile
koalisyon hükümeti kurmaya yanaşmayan
DP, Mart 1975’te Demirel başkanlığında I.
Milliyetçi Cephe (MC) Hükümeti’nin kuruluş
hazırlıkları sırasında parçalandı. Saadettin
Bilgiç bir grup milletvekiliyle birlikte
partiden ayrılarak AP’ye geri döndü. Bu
kopmadan sonra DP’nin milletvekili sayısı
23’e düştü. Parti içi bir başka olumsuz
gelişme de eski Demokrat Partililerin yeniden
AP bünyesinde birleşme hareketine
girmeleri oldu. DP böylelikle varlık nedenlerinin
en önemlisini yitirmiş oldu. 12 Ekim
1975’te yapılan senato üçte bir yenileme
seçimlerinde oyların ancak yüzde 3,14’ünü
alabildi ve senatörlük kazanamadı. 5 Haziran
1977 genel seçimlerinde de başarısızlığı
sürdü; yüzde 1,9 oranında oy alarak yalnızca
bir milletvekili (Faruk Sükan) çıkarabildi.
Milletvekili seçilemeyen Bozbeyli, daha
sonra parti genel başkanlığından ve etkin
siyasal yaşamdan çekildi. Siyasal gücünü
bütünüyle yitiren DP, Ağustos 1977’de
kurulan II. MC Hükümeti’ne de katılmadı.
Ocak 1978’de Ecevit başkanlığında kurulan
koalisyon hükümetinde yer aldı ve Sükan
başbakan yardımcısı oldu. Parti 4 Mayıs1980’de yapılan 4. Büyük Kongre’de alınan
kararla kendini feshetti.