DENİZBİLİM

DENİZBİLİM
blş. i. Okyanusları, denizleri, bunların sularını, diplerini, bitki ve hayvan organizmalarını inceleyen bilim.
— ANSiKL. Denizbilim kelimesini yazarlar değişik anlamlarda kullanır. En dar anla-mıyle okyanusların ve denizlerin fizikî incelenmesini ifade eder. Ama bazı yazarlar Hazar, Aral gölü ve Lut gölünü de (bunları göl kabul etmek akla uygun olduğu halde) denizler gibi bu bilimin çerçevesi içine alırlar. Bununla birlikte denizbilim kelimesinin kullanımı özellikle incelenen görüş açıları bakımından değişir. Denizbilim sulardan başka, en ortaklaşa görüşlere göre, deniz dipleriyle de yer şekilleri ve oluşum bakımından ilgilenir. Denizlerde bitki ve hayvanların hayatını da inceler (biyolojik denizbilim); su yüzüne çıkmış karalarla denizler arasındaki ilişki alanı da (kıyılar) de-nizbilimin konusuna katılabilir; ayrıca daha geniş bir açıda denizbilim, beşerî ve İktisadî alana da yayılabilir: balıkçılık ve deniz seferleri. Buna göre, denizbilimin en geniş alanı fizikî ve beşerî denizbilimleri, en dar alanı ise deniz hidrolojisidir.
Deniz hidrolojisi denizbilimin temeli olduğu halde, tarihî bakımdan kıyıların keşfi, balıkçılık ve deniz seferleri daha erken bir dönemde başladı: çünkü bir yandan maddî ihtiyaçlar böyle olmasını gerektirmişti, öte yandan da suların yapısını ve deniz dibini incelemeden önce, denizin kıyılarını ve yüzeyini incelemek gerekiyordu. Bununla birlikte denizin yüzeysel hareketlerinin (dalgalar, gelgitler, akıntılar) tanınması bu hareketlere sıkıca bağlı olan deniz seferleriyle birlikte başladı. Böylece, denizbilim ta-rihöncesinde başladı ve keşifler ilerledikçe coğrafî alanı genişledi. Yeryüzünün bütünüyle keşfi ancak XVIII. yy.da (yüksek güney ve kuzey enlemlerindeki bazı denizler daha da geç) gerçekleştirildi, önceki çalışmaların payı ne olursa olsun deniz hidrolojisi ancak XVII. yy.sonundan itibaren gerçekten İlmî olmağa başladı; XVIII. yy.-da gelişti ve XIX. yy.da bir bilim dalı oldu. Hem teori hem deney alanında kesin gelişmeler gerçekleştirildi.