DERVİŞ MEHMED PAŞA

DERVİŞ MEHMED PAŞA; Sultan Dördüncü
Mehmed Han zamânında hizmet gören Osmanlı
vezir ve sadrâzamlarından. Aslen Çerkez’dir.
Evliyâ Çelebi ona Bıyıklı Mehmed Paşa
demektedir.
Yaklaşık 1585 yılında doğmuştur. Nasıl yetiştiği
hakkında klasik kaynaklarda yeterli bilgi
yoktur. Sultan Dördüncü Murad’ın vezîriâzamı
Tabanıyassı Mehmed Paşanın kethüdâlığmdan yetişerek
1637’de Şam, 1638’de Diyarbakır vâliliğine
getirildi. 1638 yılı Bağdat Seferinde Diyarbakır
Beylerbeyi sıfatıyla muhâsaraya katıldı. Sefer dönüşü
ise Bağdat Beylerbeyliğine tâyin edildi
(1639). Derviş Mehmed Paşa, Bağdat’taki görevi
sırasında âsâyişi temin ettiği gibi harpler dolayısıyla
şehirde meydana gelen tahribâtı büyük ölçüde
îmâr etti. Zirâat ve ticâretin gelişmesini sağladı.
1644’te vezirlik pâyesiyle Halep, 1646’da Anadolu
daha sonra da Silistre’ye tâyin olundu. Bu esnâda
meydana çıkan Girit Harbi dolayısıyla Çanakkale
Boğazına gelen Venedik donanmasına karşı, boğazın
kara tarafından korunması görevini üstlendi.
Mahâretle yerleştirdiği toplar sâyesinde büyük
zâyiât veren düşman donanması kaçmak zorunda
kaldı (1649). 1651 yılında Anadolu Beylerbeyliği
zamânında zuhûr eden Celâli eşkıyâsına
karşı sert tedbirler aldı. 1652’de kapdân-ı deryâ
olan Mehmed Paşa, Sadrâzam Tarhuncu Ahmed
Paşanın azli üzerine, Sultan Dördüncü Mustafa
Han tarafından bu göreve getirildi. 1654 yılında
sadrâzamlık görevinden alınan Mehmed Paşa,
1655 senesi Rebîülevvel ayının başlarında vefât etti.
İstanbul’da Çemberlitaş’ta Atik Ali Paşa Câmii
şerifi avlusuna defnedildi.
Ölümünde yaşı altmışa yakındı. Huy olarak
halim ve orta derecede iktidarlı olup, çok cömertti.
“Para kazanmak; zirâat, ticâret ve imâretle
olur.” derdi. Nitekim kendisi de Bağdat vâlisiyken,
Basra yoluyla Hindistan, İran ve Haleb’e
adamları vâsıtasıyla para gönderip muhtelif eşyâ
satın alarak maiyetinin (emri altında çalışanların)
ihtiyâcını temin ettikten sonra kalanını tüccara
sattırır ve bundan külliyetli kâr temin ederdi.
İran aşiretlerinin yaylak için Şehrezur sahralarına
çıkışlarında onlardan ucuz fiyatla tedârik ettiği
koyunları, Bağdat’ta yaptırdığı kasap dükkanlarında
kestirip maiyetinin ihtiyaçlarını dağıttıktan
sonra narhtan bir akçe noksanıyla halka
sattırırdı. Ayrıca Bağdat’ta birkaç yerde fırın yaptırıp
maiyeti olan levend, içoğlanı ve şâir kimselerden
on bin kişinin ekmeğini verdikten sonra,
kalanını ucuz fiyatla halka sattırırdı.
Bu hâlleri dolayısıyla Bağdat’ta, paşanın kalabalık
maiyeti ve muhâfız askerden dolayı iâşe
sıkıntısı olmaz ve halk da bundan istifâde ederdi.
Bu sebeple pekçok sevilip sayılırdı.