DERVİŞ PAŞA

DERVİŞ PAŞA; on altı-on yedinci yüzyılda
yetişmiş Osmanlı şâir ve devlet adamı. Bosna bölgesine
bağlı Mostar şehrinde 1560’da doğdu. İkinci
Selim devrinde daha çocuk yaşta iken Enderun
Mektebine alınarak, İbrahim Paşa sarayında yıllarca
tahsil ve terbiye gördü. Sultan Üçüncü Murad
Hân zamanında saray-ı âmireye geçti ve doğancılık
hizmetinde bulundu. Gayretli çalışmaları
neticesinde sultânın yakın dostları arasına girdi.
Yine sultânın emri ile İran şâiri Bennânî’nin Sehânâme
adlı eserini manzûm olarak Türkçeye tercüme
ederek Murâdnâme adıyla pâdişâha takdim
etti. Pâdişâhın iltifâtına kavuşarak Doğancılar
Kethüdâsı tâyin olundu.
Sultan Üçüncü Murad Hanın vefâtma kadar sarayda
kalan ve aynı zamanda onun Kapı Kethüdâlığmı
yapan Derviş Paşa, Sultan Üçüncü Mehmed’in
cülûsuyla birlikte (1595) saray dışındaki
hizmetlere gönderildi. Rumeli seferlerine katıldıktan
sonra gösterdiği başarılar sebebiyle Bosna
Beylerbeyliğine getirildi. Bu hizmetteyken Stolni
Belgrat’ın muhâfazasıyla görevlendirildi. Aynı
yılın sonunda bu görevden aynlan Derviş Paşa, Osmanlı-
Avusturya harplerinin en buhranlı dönminde düşman eline geçen Peşte’ye geldi. Serdâr
Lala Mehmed Paşanın başında bulunduğu orduda
büyük başarılar gösterdi. Düşman ordusuna fevkalâde
kayıplar verdirildiyse de, üstün kuvvetler
karşısında ordumuz da büyük zâyiât verdi. On beş
bin kişiden ancak bir kaç yüz Osmanlı cengâveri
sağ kalabildi. Derviş Paşa da bu muhârebede şehid
oldu (1603). Vefâtında, tahminen 43 yaşlarında
bulunuyordu.
Derviş Paşa aynı zamanda, çağının tanınmış
şâirlerinden biridir. Eserlerinin başında sâde ve
akıcı bir üslûba sâhib olan Muradnâme’si gelmektedir.
Bu eserde mesnevî tarzını kullanmış
olup, hâdiseleri anlatışı fevkalâde güzeldir.