DIMIŞKİ (Şemseddin Ebu Abdullah Mu-hammed bin Ebu Talib)

DIMIŞKİ (Şemseddin Ebu Abdullah Mu-hammed bin Ebu Talib). Müslüman yazarı (? 1226-? 1323). Asıl adı Şeyh-i Rabbah’tır,. Şam yakınlarında Rabbah köyü imamlığı yaptı. Birçok eser yazdı. Başlıcaları: Nuh-betu’l-Dehr fi Acaib-al-Berri ve’l Bahr (Karada ve Denizde Görülen Şaşılacak İşlerden Seçmeler), El Makamat-al-Felsefiyye El Tercümat-al-Sufiyye (Felsefe Konuları, Tasavvufla ilgili Çeviriler), Risale fi llm-al-Ferase*dir (Mantık Risalesi). [M]

DIR i. (ar. dır). Esk. Deri veya telden yapılmış zırh. || Dır-ı postiyn, zırh kaplı kürklere verilen ad. (özellikle padişahların-ki çok süslü olurdu.) [M]

—DIR, —DİR, —DUR, —DÜR, —TIR, —TİR, —TUR, —TÜR, bildirme eki: Ahmet çalışkan-dır, çocuklar yorgıın-dur v.b. Bu ek, Eski Türkçe’deki tur- yardımcı fiilinin geniş zaman şeklinin (turur) giderek -dur şeklinde ekleşmesiyle meydana gelmiştir. Bugün bazı fiil çekimlerinden sonra da «kuvvetlendirme ve ihtimal belirtmek için», kullanılır: (Mutlaka) yapacaktır, (belki) söylemişimdir gibi. (M)

—DIR—, —DİR—, —DUR—, —DÜR—; —TIR—, —TİR—, —TUR—, —TÜR—, fiilden fiil yapma eklerinden ettirgenlik eki. Yalnız orta ek olarak geçer ve kelime sonuna gelmez. Eklendiği fiile (bir şeyi) yaptırma, ettirme anlamları verir: kırdır-, bildir-, sordur-, güldür-, bıktır-, diktir-, yuttur tüttür- v.b. Ses uyumu ile sonuna geldiği kelimenin son ünlüsüne uyar ve son ünsüze göre d veya t harfiyle başlar. (M)