DİVAN ŞİİRİNİN ESTETİĞİ
Divan şiirinde, biçim ve içerik bakımından kesiı egemendi. Her şair bu kurallara uymakla yükümlü edebî geleneği sürdürdüğünde sanat çevrelerinde be görürdü. Şairin bütün edebiyat kültürü, edebiyat ; ilişkin değerleri geleneksel yapıdan beslenmiştir. He: ta bildiği şairlerin eserlerini alır, ezberler, bütün ede geleneğini onlardan öğrenirdi. Artık hangi konular şekilleriyle hangi türlerinde işleneceğini, hangi ma: edebî sanatlarla oluşturacağını bilir ve böylelikle ke nu bulurdu. Yeni mazmunlarla yeni söyleyiş biçimli de de edebiyat dünyasında sivrilir, özgün şairler sıre
Divan şairi hazır malzeme ve kurallardan yola men hep aynı değişmez motifler oluşturmak zorur tiflerin oluşturduğu sistemde de çağrışımlar ve kulla hangi amaca yönelik olduğu, bu şiiri iyi bilenler iı maktan çıkar. Divan şiiri bu yapıya mazmunlarla Çok değişik biçimlerde tanımlanan mazmun genel söyleyişin içindeki gizli anlam»ı gösterir. Mazm bağlı kavramlar ve çağrışımlarla esas anlamı b «zülf»e (sevgilinin saçı) ilişkin mazmunlar arasında zine», «ejderha» tasarımları yer alır; bunlar da «dil: nır. Bu ilişki kimi zaman açık kimi zaman da gizli bi rebilir. Dolaylı anlatım türlerine uygun olan mazım anlam yoluyla iç anlama doğru yönlendirir. Bu dol; kaçınılmaz olarak birtakım edebî sanatları kullann bazen bir dize, bazen bir beyit niteliğinde olan maz: rulmasında teşbih, istiare, hüsnitalil, mecazımürss edebî sanadar kullanılır. Bu arada şunu da hatırlatalı! bol, hayal) ile mazmun farklı kavramlardır. Bir mazı rulmasında çeşidi simgelerden (simgesel çağrışımlar labilir. Divan şiiri estetiğinde, «bikri mazmun» (öz ideali, kimi dönemlerde (özellikle sebkihindî üslubu lı, yoğun mazmunların yaratılmasına zemin oluştur din bilimlerine, mitolojiye, bu dünyaya ilişkin bilgil ğişik biçimlerde göndermeler (telmih sanatı yoluyk şiirinin mazmun sistemi çözümlendikçe hem içeriğ hem de estetiğinin temelleri daha iyi anlaşılmaktadı