DOS PASSOS (John Roderigo)
DOS PASSOS (John Roderigo)
DOS PASSOS (John Roderigo), amerikan romancısı (Chicago 1896-Baltimore 1970). Hemingway ve Fitzgerald’ın çağdaşı. Birin¬ci Dünya savaşından sonraki «Kayıp Nesils¬in en önemli yazarlarındandır, öğrenimini Harvard’da yaptı (1912-1916). Durumu iyi bin ailenin sanata meraklı bir çocuğu olarak edebiyat dünyasına girdi. Ama savaş, kişili¬ğinde önemli bir değişiklik yarattı. Büyük bir hayal kırıklığına uğradı, acı bir gerçek- çiiiğe döndü. One Man’s initiation (Bir in¬sanın Hayata Girişi) [1919] ve Three Sol¬diers (üç Asker) [1921], çağın askerlik düş¬manı havasını ve yazarın fikrî gelişmesini
gösteren kitaplardır. Passos az zaman sonra
New York hakkında «unanimiste» bir ince-
leme olan Manhattan Trans fer’i (1925) ya-
yımlayarak orijinal bir yaratıcı olduğunu
gösterdi. Bu eserdeki yenilik ve cüret, mes-
leğine hâkimiyet U.S.A.*’da (1930-1936) tam
bir başrıyle ortaya çıktı. Bu büyük üç-
lü; çağdaş Amerikan edebiyatının roman
alanındaki doruklarındandır. U.S. A.’dan
sonra 1930’ların Amerikası’nı işleyen bir üç-
lü roman daha yazdı, ilkinden daha az ba-
şarılı olan bu romanında siyaset hayatın-
daki çeşitli aldanışları anlattı, ilk cilt
(Adventures of a Young Man [Bir Gencin
Serüvenleri], 1919) idealist bir komünizmin,
ikinci cilt (önemli Adam [Number One])
Huey Long diktatörlüğünden esinlenen ame-
rikan faşizminin, üçüncü cilt ise (The Great
Design [Büyük Tasarı], 1949) sosyalist eği-
limli New Deal’in başrısızlığı üzerinde du-
rur. Bu olumsuz, acı ve hüzün verici ince-
leme karşısında hiç bir siyasî inanç ayakta
duramaz. Dos Passos’un Most Likely to Suc-
ceed (Başarı Kazanması En Çok Beklenen)
[1954] gibi son romanlarında U.S.A.’daki
«büyük soluk» yoktur. Hattâ Amerikanın
sosyal ve ekonomik hayatını benimsediği
de görülür: Midcentury (Yüzyılın Ortası)
[1961]; Brazil on the Move (ilerleyen Bre-
zilya) [1963], (L)
nitelik: Köpek sahibinin en sadık dostudur. ¡! Ünl. Sevilen, tanıdık bir kimseye yürek¬ten seslenme: İki gözüm, dostum, biraz da beni dinle.
DOSTOYEVSKİ