DURUŞMA
DURUŞMA
DURUŞMA i. (duruşmak’thn dur-u-ş-ma). Huk. Davacı ve davalı hazır bulunduğu halde dava hakkında hüküm verecek hâkim veya mahkeme önünde yapılan yargılama safhası. (Bk. ansİkl.) || Duruşmanın inzibatı. (Bk. ansİkl.) || Açık (alenî) ve kapalı (gizli) duruşma. (Bk. ansİkl.) [| Temyiz incelemesinde duruşma. Bk. temyiz.
— ansİkl. Huk. Duruşmaların alenî (açık) olarak yapılması bir Anayasa kaidesidir. Anayasanın 135. md.ne göre «Mahkemeier-de duruşmalar herkese açıktır. Duruşmalardan bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına, ancak genel ahlâkın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hallerde karar verilebilir.» Gerek Huk. Usulü Muhakemeleri kn. md 149, gerekse Cz. Muhakemeleri Usulü kn. md. 373, duruşmanın gizli yapılmasına dair kararın sebeplerinin mahkemece bildirilmesini şart koşmuştur. Anayasa, küçüklerin yargılanması hakkında kanunla özel hükümler konulmasını ayrıca öngörmüştür.
• Duruşmanın inzibatı. Huk. Usulü Muhakemeleri kn. md. 150 uyarınca, duruşmanın düzen içinde yapılabilmesi için gerekli inzibatî tedbirleri almaya yetkisi, hâkime (toplu mahkemelerde, mahkeme başkanma) aittir. Hâkim, yargılama âdabı dışına çıkan tarafı bundan menedebilir (Huk. Usulü Muhakemeleri kn. md. 78/1). Taraflardan biri, mahkeme huzurunda uygun olmayan sözler söyler veya davranışlarda bulunursa, hâkim kendisine ihtarda bulunur. Hâkim bu ihtara uymayan tarafın derhal dışarıya çıkarılmasını emreder ve gerekiyorsa onu kendisine bir vekil tayin etmeğe zorlar. Uygun olmayan biçimde davranan kişi vekil ise, aynı şekilde ihtardan sonra onun da duruşmadan çıkarılmasına ve mahkemece kesin bir gerek görülürse, tarafın kendisine başka bir vekil tayin etmesine karar verilir (Huk. Usulü Muhakemeleri kn. md. 70). Hâkimin, duruşmanın düzeninin bozulduğu daha ağır durumlarda bu düzeni bozan kişiyi cezalandırmak hakkı da vardır. Huk. Usulü Muhakemeleri kn. md. 150’ye göre, bu kişi derhal cezaevine gönderilir ve 24 saat içinde sorguya çekilerek bir haftaya kadar hafif hapis veya 125 liraya kadar hafif pa-
ra cezasına çarptırılır. Söylenen söz veya yapılan hareket daha ağır bir cezayı gerektiriyorsa, o kimse derhal düzenlenecek bir tutanak ile birlikte ilgili ceza mahkemesine verilir, (m)
, (l)