EKVATOR GİNESİ

EKVATOR GİNESİ
ÜEVLETÎN ADI … …Ekvator Ginesi Cumhûriyeti
BÂŞ Ş E H R Î ………………:………… i l i . …..Malabo
NÜFÛSU…………………………… ……:……… 358.000
YÜZÖLÇÜMÜ… . .. …. :…..28.051 km2
RESMÎ DİLİ……….. …………………. ….İspanyolca
DÎNİ…… ………………..i..Katolik, İslâm, Protestan
PARA BİRİMİ 1:.1. ….. …. : Ekuele
> .Afrika kıtasının batısında, Gine Körfezinde;
kuzeyinde Kamerun güney ve doğusunda Gabon,
batısında Gine Körfezi bulunan kıyı şeridi ile körfezdeki
iki adadan müteşekkil devlet. Eski İspanyol
sömürgelerindendir.
Târihi
Ekvator Ginesi’nin bilinen târihi 10. asırdan
itibaren başlâr. Bantu lisanı konuşan Bubi halkı,
10-15. asırlar arasında, V £ adı sonradan Fernando Po
olalı bölgeye göç ettiler. 1749’da Portekizli gemici
Fernando Po, adaya ayak basan ilk Avrupalı oldu.
Portekiz burayı şömürge hâline getirdi. 1778’de
ada Ispanyollara geçti. Bunlar bir koloni kuramadılar.
1827’de Ingilizlere adada (Santa İsabel’de)
kölecilik faaliyetlerine karşı yardım etmeleri
için bir üs temin edildi. Bundan sonra İngilizlerin
nüfuzu hissedilmeye başlandı. Ispanyollar
1843’te Fernando Po Adasında kontrolü
ele geçirdiler. Ada bir aralık politik sürgünler ve
azat edilmiş Kübalılarla doldu. Ekonomik gelişmesi
20. yüzyıldan sonra olmuştur. Yirminci yüzyıla
kadar İspanya Rio Muni’deki kıyı bölgelerini
işgâl etti. 1923’e kadar bu işgal resmileşemedi.
1959 ve 1960’ta, kolonicilik fikrine karşı Birleşmiş
Milletlerde meydana gelen fikir akımıyla
İspanya Ekvatorial Gine’yi koloni yerine uzak
denizlerdeki eyâlet hâline getirdi. Daha sonra İspanyolGinesi tekrar Ekvator Ginesi hâline geldi.
Fernando Po ve Rio Muni adında iki eyâlete de sınırlı
olarak kendi kendini idâre etme hakkı tanındı.
Madrit’deki bir konferanstan sonra 1968’de
Ekvatorial Gine bağımsızlığına kavuştu. Fang
topluluğundan Francisco Macias Nquema ilk başkan
seçildi.
Ekvator Ginesi bağımsızlığı kazandıktan sonra
ekonomik buhranın yanında politik buhran da
geçirdi. 1969’da Ispanyollar ile Rio Müni’deki
halk arasındaki gerginlik gösteri yapmaya kadar
varınca, İspanya, gemi yollayarak vatandaşlarını
Ispanya’ya getirtti. Madrit elçisini geri çağırdığından,
kriz bitmiş olmasına rağmen pekçok İspanyol
ülkeyi terk etti. 1969 Mart ayında, Dışişleri
Bakanı Atanassio Ndongo ve Birleşmiş Milletler
Temsilcisi Saturnio İbongo, darbe teşebbüsünde
bulundular. Fakat, başkan Macias’ı yakalayamadılar.
Macias tekrar iktidara geldi. Ndongo, İbongo
ve diğer Bubi liderleri yakalandı. Darbeden
sonra Macias diktatör hâline geldi. 1979’da yapılan
bir darbeyle askeriye yönetimi ele geçirdi.
1982’de yeni anayasa kabul edildi. 1983’te seçimler
yapıldı.
Fizikî Yapı
Ülkenin Afrika kıtasındaki bölümünde, ortalama
20 km genişliğindeki kıyı ovasından hemen
sonra başlayan tepeleri Gabon sınırına doğru yükselen
platolar tâkib eder.
Fernando Po Adası, 2108 km2 olup, Rio Muni’nin
150 km kuzey batısındaki Baifra Körfezindedir.
850 m yüksekliğe varan hâlen aktif Pico de
Santa İsabel volkanı buraya hâkimdir. En geniş kuzeyde
olan dar sâhil düzlüğü hâriç arâzinin geri kalan
kısmı tepeliktir. Çok sayıda turist çeken siyah
kum sâhilleriyle bitki örtüsünün görünümü
güzeldir.Annobon Adası, 17 km2dir. Yaklaşık 600 km
güney batıdadır. Nisbeten çıplaktır.
Büyük dağlarla kaplı Rio Muni 26.004 km2
olup, 10-15 km içeriye uzanan sâhil düzlüklerinden
îtibâren arâzi deniz seviyesinden 120 m yüksekliğe
varan Crystal Dağlarına kadar yükselir.
Ovadan bir sene içerisinde birkaç kere mahsul alınabilir.
Nehirlerinin çoğu kısadır. Başlıca üç tâne
akarsuyu vardır. Kamerun boyunca akan Cmapa,
Rio Muni’nin merkezinde kısmen ulaşıma elverişli
Benito ve yine bu bölgeye suyunu akıtan güneydeki
Utamboni Ekvatoriyal Gine’nin başlıca nehirleridir.
İklim
Tropik iklime sâhiptir. Rio Muni’de sıcaklık ortalaması
26°C civârındadır. Bol yağış alan ülkede
senelik ortalama yağış miktarı 2400-4600 mm
arasında değişir. Yağışlar yaz aylarında artar.
Tabiî Kaynakları
İklimden dolayı tropikal bir bitki örtüsü hâkimdir.
Bitki örtüsü yüksekliğe göre değişir. En alçak
kesimlerde tropik ormanlar, sonra sırasıyla,
seyrek ormanlar, savanlar, otluklar ve kırlar gelir.
Yoğun petrol araştırmaları yapılmaktadır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Ekvator Ginesi’nin nüfûsu 358 bindir. 100 bini
Fernando Po’da, geri kalanı da Rio Muni’de yaşamaktadır.
Fernando Po’da yaşayan en büyük
grup 1970’lerin başında sayıları 15.000’i aşmayan
Bubilerdir. Bubilerin aslı bilinmemektedir. Fakat
altıncı ve 8. yüzyıllar arasında Güney Cameroon
sâhillerinin nüfûsunu meydana getiren Ekvatoriyal
Bantu göçlerinin bir kolu olduğu zannedilmektedir.
Bubilerin çoğu çiftçidir. 3000 civârındaki Fernandilolar
melez olup İngilizce konuşurlar. Ekvatoriyal
Gine’nin en tahsilli vatandaşları olan
Fernandilolar adanın ekonomisine de hâkimdirler.
Şehir işlerinin çoğu ve büyük verimli çiftliklerin
bir kısmı onlara âittir. Fernando Po’nun gerikalan nüfûsunu Rio Munili nisbeten az sayıda
Fang işçileri, 70.000 civârında Nijerya, Kamerun
ve Portekiz’e âit komşu Sao Tome Adasından zirâat
işçileri meydana getirir. NijeryalIların 30.000’i
Fernando Po’nun kakao ağacı dikili alanlarında
veya çiftliklerinde çalışan mukâveleli işçilerdir.
Annobon’da Portekizlilerin getirdiği esirlerden
kalma sayıları gittikçe azalan bir grup insan daha
vardır. Dağlıların çoğu bir tür Portekizce konuşur.
Rio Muni’nin nüfûsunun % 90’dan fazlası Fang
(pamue) etnik grubuna dâhildir. Lâkin, Fangların
bir kısmı, kakao çiftçiliği ve kerestecilik yapar. Diğerlerinin
çoğu ülkenin ekonomisine pek katkısı olmayan
çiftçilerdir. Rio Muni’de ahâlinin çoğu küçük
kıyı kabilelerine dâhildir. Bir kısmı da karışık
etnik menşelidir. 15.000 kadar da NijeryalI işçi
vardır. 1960’dan önce ülkede 7000 kadar İspanyol
vardı. Politik karışıklık sebebiyle aynı sene 600 kadar
kaldı. Rio Muni’nin en önemli şehirlerinin başında
Bata gelir.
Ekvator Ginesi’nin başşehri ve en büyük şehri
Malabo’dur. Fernando Po bölgesinde kurulmuştur.
Ülkede resmî lisan İspanyolcadır. Fakat pekçok
kimse Afrika lisanlarını konuşur. “West Coast” Batı
kıyısı mânâsına gelen ve ahâlinin “Weskos” adını
verdikleri acâyip bir İngilizce de konuşulmaktadır.
Rio Muni’deki en mühim Afrika lisanı, Fang’dır.
Fernando Po’da ise Afro Portekiz lisanı olan Annobon
dili konuşulur. İspanyol resmî makamlarına
göre, 226.517 kişi Katolik resmî dînine mensuptur.
Malabo’da ve Rio Muni’de azınlıkta kalan Protestan
ve Müslüman ahâliye de rastlanır. Ekvator Ginesi’nde
eğitim işleri hızla gelişmektedir. Bunun bir netîcesi
olarak 40 yaşından küçük şahısların çoğu
okuma yazma bilir. Ortaokulların ve öğretmen okullarının
çoğu batıda ve Malabo’da bulunur. Batıda bir
teknik eğitim okulu vardır. Üniversite yoktur. Gençlerin
bir kısmı Kanarya Adalarında ve bilhassa İspanya’da
eğitim görmektedir.Siyâsî Hayat
Ekvator Ginesi’nin yeni anayasası 1982 senesinde
kabul edildi. Anayasaya göre yasama yetkisi,
üyeleri beş senede bir seçilen ulusal meclise verilmiştir.
Yürütme yetkisi ise devlet başkanma âit
olup, seçimlere katılacak başkan adaylarını belirleme
yetkisi devlet konseyine âittir.
Ekonomi
Halkın çoğu ziraatla uğraşır. Bunlar çeşitli
meyve, sebze ve tahıl üretirler. Ülke ekonomisinin
yükünün büyük bir kısmını Fernando Po bölgesi
karşılamaktadır. 1980’lerde burada yıllık birinci sınıf
kakao üretimi 50.000 ton idi. Rio Muni’de yılda
2700 ton kakao yetiştirilir. Rio Muni’nin kahvesinin,
tropikal kerestesinin ehemmiyeti giderek
artmaktadır. İhraç ürünlerinin en önemlisi kakaodur.
Dış ticâretinin % 75’ini İspanya ile yapar. İspanya,
Ekvator Ginesi’nin kakaosuna dünyâ pazarlarında
ödenen fiyatın iki katını ödemekte, daha
az gümrük vergisi tatbik etmektedir. İstiklâlini
kazandıktan kısa bir zaman sonra ülkede ekonomik
buhran başgösterdi. Bu durum dış ticâreti etkileyerek,
ticâret dengesini bozdu. 1969’da İspanyolların
ülkeyi terkinden sonra ekonomik durum iyice
bozuldu. 1969’un Mayıs ayında İspanya ile anlaşmalar
imzâlandı. Buhran kısmen atlatıldı. İspanya
6 milyon dolarlık para yardımı yaptı. Gine
Millî Bankasının kurulmasına yardım etti. Bunun
yanında daha başka yardımlarda da bulundu. Bundan
başka Birleşmiş Milletlerden ve bâzı komşu
Afrika ülkelerinden, bilhassa Kamerun’dan yardım
alarak ekonomisini düzeltti. Bütün bu yardımlara
rağmen Ekvator Ginesi’nin ekonomik problemleri
bitmedi. Zenginlerinin çoğu Fernando Po’da
toplandı. Nüfûsunun üçte ikisi Rio Muni’de fakir
olarak yaşamaktadır.