ESKRİM

Modem eskrimin kökeni kesici silahlan kullanmadaki ustalığın binlerce yıllık geleneğine dayanır. Bu zarif ve soylulara özgü spor, ölümle sonuçlanan düellolar ve eskrim öğretmenlerinin büyük bir titizlikle saptadıkları kurallar sayesinde gelişmiş, bugünkü durumuna ulaşmıştır.

ESKRİMİN TARİHİ

Yukarı Mısır’daki Medinet Habu Tapmağı’ndaki bir alçak kabartma, MÖ 1190’da III. Ramses’in, Libyalılar karşısında kazandığı bir zaferin onuruna düzenlediği bir eskrim yanşmasını tasvir etmektedir: kılıç kullananlann üstündeki koruyucu giysilerle sargılar, kılıçların uçlannın kaplanmış olması, aynca bir hakem heyetinin bulunması, kabartmada tasvir edilenin bir dövüş değil, bir spor karşılaşması olduğunu göstermektedir. Çin’de ve Hindistan’da da günümüzden yüzyıllarca önce eskrim öğretmenleri vardı. Eski Yunan ve Roma toplumları da spor niteliğindeki oyunlara olimpiyat yanşlarında, savaş oyunlanna ise gladyatör dövüşlerinde yer vermişlerdir. Yüzyıllar boyunca, savaşlar ve düellolar kılıçlann hafifleşip daha kolay kullanılır hale gelmesini ve tekniğin mükemmelleşmesini sağladı.
Bir kılıç karılaşması, 1992 Barcelona Olimpiyat Oyunları
TÜRKİYE’DE ESKRİM

Türkiye’de bu spor dalındaki ilk ciddî çalışmalar Muallim Hüsnü Bey tarafından gerçekleştirildi. Muallim Hüsnü Bey 1901’de Harbiye Mektebinde eskrim dersleri vermeye başladı.

ilk eskrim federasyonu, 1923’te Fuat Bey’in başkanlığında, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı adıyla kuruldu. Türk eskrimcilerinin katıldığı ilk uluslararası yarışma 1924 Paris Olimpiyat Oyunlarıydı.

1940’larda halkevlerinin eskrimi etkinlikleri arasına alması, 1941’de İstanbul’da Tenis, Eskrim ve Dağcılık Kulübü’nün (TED) kurulması, Türkiye’de eskrimin gelişmesine katkıda bulundu. 1993 itibariyle Eskrim Federasyonu’nda, millî, bölge ve aday olmak üzere 187 hakem, 30 antrenör çalışmaktaydı. Lisanslı sporcular 300’ü bayan olmak üzere 1 500 kişidir. Eskrim Federasyonu’na bağlı olarak İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Eskişehir, Afyon, İçel, Balıkesir, Kocaeli ve Antalya’da toplam 18 kulüp faaliyet göstermektedir.
Eskrimde kullanılan silahlar: flöre, epe ve kıltç (yukandan aşağıya). Sporcunun tuş yapılacak yerleri morla gösterilmiştir.
Modern eskrimin doğuşu

Avrupa’da doğan modem eskrim, gerçek atılımını Rönesans döneminde yaptı. Ateşli silahların icadıyla birlikte zırh terk edildi ve kılıçla saldırı da biçim değiştirdi: rakibi yenmek için güçten çok, beceri, çeviklik ve bilgi önem kazandı. Aldatıcı oyunlar, değişik kılıç vuruşlan ve paradlar gibi yeni teknikler ortaya çıktı. Hamle tekniği gelişti, çünkü kılıcın keskin yanını değil, uç kısmını kullanmak gerekiyordu. XVI. yy’da İspanyol ve İtalyan eskrim okulları büyük bir şöhret kazandı ve çok sayıda eskrim meraklısının akmına uğradı. İşte bu dönemde ince ve uzun kılıçlardan vazgeçilerek, daha hafif ve daha kısa, ucu bir düğmeyle örtülü eğitim kılıçlan kullanılmaya başlandı. Eskrim ile ilgili ilk kurallan Italyanlar koydular ve «Silah Sanatı» (Arte degli Armi) adlı ilk eskrim kitabı 1536’da Achille Marozzo tarafından yayımlandı. XVII. yy’m başında Kral IV. Chris-tian tarafından Kopenhag sarayına davet edilen Italyan eskrim öğretmeni Ridolfo Capo Ferro, dengenin en iyi şekilde sağlanması ve hamlelerinde buna göre yapılması için en uygun duruş ve vuruş tekniklerini büyük bir titizlikle belirledi. Birkaç yıl sonra Bolognali Alessandro Seneze aldatma oyunlarını benimsetip yaygınlaştırdı ve Pallacini de eğitimlerde ucunda deriden bir düğme bulunan kılıçların kullanılmasını tavsiye etti.

Fransa’da eskrim

Eskrim Fransa’da resmî olarak 1567’de Kral IX. Charles’in «eskrim öğretmenlerini ve usta kılıçları» Kraliyet Akademisi’ne bağlı bir Eskrim Akademisi’nde bir araya toplamasıyla doğdu. Bu akademi, özellikle eskrim öğretmenliği belgesinin, alınmasını ve silah eğitim salonlarında bulunması gereken malzemeyi bir düzene bağladı. Böylece bu soylu sporu, eskrim öğretmenlerinin bölünmesine yol açacak olan 1789’daki Fransız Devrimi’ne kadar kraliyet rejiminin kontrolü altında kaldı.
Fransız eskrim öğretmenleri kısa zamanda İtalyan eskrir. le boy ölçüşebilecek düzeye eriştiler ve XII. Louis döneı eskrim hemen hemen tamamen Fransızlara bir sanat haline XIV. Louis döneminde önemli teknik gelişmeler oldu ve flöı lanılmaya başlandı. Ama bu silahın Guillaume Danet’nin s altında atılım yapması için 1766’ya dek beklemek gerekece

Bunu izleyen yüzyıla, büyük eskrim damgasını vurdu: alanda bir öncü olan Justin la Faugere; üç İtalyan eskrimciyi öle ğü bir mücadeleden sonra ünlenen Jean-Louis; «Eskrim Kı (Theorie de l’escrime) adlı bir eser yayımlayan Gomard; çarın e öğretmeni ve Rus eskrim okulunun kurucusu Grisier; stilist ve gog Bertrand; Cordelois, Georges Robert ve Camille Prevost. rıyı, kılıcın ucuyla, savunmayı ise namlunun kabzaya yakın müyle yapan bu eskrim ustaları modem eskrimin gelişmesine da bulundu. XIX. yy sonunda ise kılıç sanatı bir spor haline ge

Spor olarak eskrim

Fransız eskrimi XIX. yy’da yeniden itibar kazandı: kılıç e salonları eskrim meraklılarıyla doldu ve Joinville Okuh eskrim bölümü kuruldu. Eskrim, flöre ve kılıç dallarıyla 189< na Olimpiyat Oyunları’mn programına alındı. Uluslararas krim Federasyonu, Fransız Rene Lacroix’nin girişimle 1913’te Paris’te kuruldu ve bu örgüt, bütün millî olimpiyat k teleri tarafından benimsenen kuralları saptadı.

ESKRİMDE KULLANILAN MALZEMELER

Eskrimde, üç tip silah kullanılır: flöre, epe ve kılıç. Yarışmak ter salonda, ister açık havada olsun, düz bir zemine sahip bij üzerinde yapılmalıdır. Pist, ahşap, linolyum, kauçuk, plastik mantar gibi değişik malzemelerle kaplanır (elektrikli eskrimde tin tamamen metal bir kafesle kaplı olması gerekir). Pistin gen ise sabittir, ancak uzunluğu kullanılan silaha göre değişir.

Silahlar

Eskrimde kullanılan silahların tümü esnektir ve ucunda dü bulunan çelik namludan oluşur; namlunun geriye doğru uza olan «sap demiri veya kuyruk» silahın diğer parçalarını birleş bu parçalar, silahı kavramaya yarayan kabza; kılıcı tutan eli k yan, öne doğru dışbükey ve elektrikli silahlarda vücut telinin Iı olduğu küçük bir prizle donatılmış metal kaba siperidir. Flöı epe için, elektrik donanımı kullanılmadığında kayış zorunluc

Flöre. 90 cm’si çelik namlu olmak üzere toplam uzunluğu cm olan ve toplam ağırlığı 500 g’ı geçmeyen bir silahtır. Kabz perinin çapı 12 cm’nin altındadır. Namlunun esnekliği ise 5,i 9,5 cm arasında olmalıdır (bu esneklik, namlu, uç kısmından 7C uzaktan tutulup düğmesine 200 g’lık bir ağırlık asmak suretiylı çülür). Elektrikli flörede tuş (sayı), ancak namlunun ucunda 50ı geçen bir basma kuvveti gerçekleştirildiğinde kaydedilir.
Parad ve karşı hamle. Gard pozisyonundaki (A) eskrimcinin üzerine çizilmiş haç işareti, eskrimcinin elinin dört hat üzerinde alacağı pozisyonlan göstermektedir: iki yukan (üst, iç), iki aşağı (alt, dış). Savunma, çekilme, eskiv, parad (B), karşılık (C) veya boşaltma (D) hareketleriyle yapılır; amaç rakibin hamlesini (E) savuşturmaktır.
Epe. 90 cm’si çelik namlu olmak üzere toplam uzunluğu 110 :m olan bir silahtır, ancak toplam ağırlığı 770 g’ı geçmemelidir. îCabza siperinin çapı ise 13,5 cm’nin altındadır. Flöreye uygulanan îynı yöntemle ölçülen esnekliği, 4,5 ile 7 cm arasında olmalıdır. Elektrikli epede tuş (sayı) ancak namlunun ucunda 750 g’ı geçen oir basma kuvveti gerçekleştirildiğinde kaydedilir.

Kılıç. 88 cm’si çelik namlu olmak üzere toplam uzunluğu 105 :m olan bir silahtır ve ağırlığı 500 g’ı geçmez. Namlunun ucu ise 4 ile 6 mm çapında bir düğme oluşturacak biçimde kıvrılmıştır. Kılıcın namlusu ne çok esnek, ne de çok sert olmalıdır.

DÖĞÜŞ KURALLARI

Süre, silahı tutuş biçimi, duruş mesafesi ve yer değiştirme sınırı gibi birçok kural, bu silahların her üçü için de geçerlidir.

Süre

Her üç silah için de karşılaşma süresi altı dakikadır, ancak bu sürenin bitiminden önce beş tuş olursa karşılaşma sona erer. Normal sürenin bitiminde beş tuş olmamışsa veya beraberlik halinde eskrimciler zaman sınırı olmaksızın bir tuş daha yapana kadar karşılaşma devam eder. Eskrimcilerden biri için herhangi bir avantaj söz konusuysa, galip durumda olanın sayısını beşe tamamlamak için gereken sayı eklenir (aynı sayı rakibinin skoruna da eklenir). Mesela galip durumdaki eskrimci müsabakayı üç tuşla kazanmışsa, toplam skoruna iki tuş daha eklenir. Doğrudan elemeler de erkekler flöre ve epe müsabakaları on tuş (bayanlarda sekiz tuş), veya iki seride beşer tuş üzerinden yapılır ve eşidik halinde bir tuş daha yapana kadar devam eder; kılıç müsabakaları ise önceden belirlenen tuş miktarı üzerinden yapılır.

Silahı tutuş

Silah tek elle tutulur. Yaralanma durumunda hamle sırası alan eskrimci, döğüş esnasında silahlı kolunu değiştiremez. Serbest olan el ve kol kullanılamaz. Silah, kabzasından kuvvetli ve duyarlı bir biçimde tutulmalıdır. Parmaklar kabzanın üzerine ve kabza siperine yakın olarak yerleştirilir; silahı yönlendiren bilek değil, parmaklardır. Savunmada ise sadece silahın namlusu ve kabza siperi kullanılabilir.
ANAHTAR KELİMELER
Çekilme: rakipten uzaklaşmak için geriye doğru yer değiştirme. Çırparak ezme; bir çırpmanın ardından silahı rakip üzerinde kaydırma ve baskıyı sürdürme. Çırpma: silahın kuvvetli tarafı olan kabzaya yakın kısmıyla hasım silahının zayıf tarafına dikey olarak parmaklar ve bileğin desteğiyle vurma.

Düğme: flörenin ucunu örten küçük yuvarlak plastik parça. Dürtme vuruşu: silahın ucu değdirilmek suretiyle yapılan vuruş. £zme: silahın kuvvetli tarafıyla rakip silahının zayıf kısmı üzerine parmakların da desteğiyle baskı yapma.

Fleş: vücudu dengeyi kaybedecek kadar öne uzatacak, ardından da dengeyi bir veya birkaç hareketle yeniden sağlamak için arkadaki ayağı sağ ayağın önüne geçirerek yapılan saldırı (daha çok epede ve kılıçta uygulanır).

Gard: saldırıya, savunmaya veya karşı saldırıya hazır eskrimcinin en elverişli pozisyonu.

Göğüs göğüse: iki eskrimcinin vücudarmın birbirine temas etmesi durumu.

Hamle; öndeki bacağı, arkadaki bacağın desteğiyle ileri atma. Karşılık: paradı izleyen, saldın. Kaydırma: saldırıyı hazırlamak ve yönlendirmek için kolu ileri
uzatarak kılıcı rakibin kılıcı üzerinde kaydırma.

Parad: bir hamleye karşı savunma hareketi (sekiz pozisyona karşı sekiz parad vardır).

Pozisyonlar: eskrimcinin elinin dört hat üzerinde sağa, sola ve yukarı, aşağı alabileceği sekiz pozisyondan her bin. Bunlardan dört, altı, yedi ve sekiz siperlerinde elin üst tarafı yukan dönüktür (pronasyon); bir, iki. üç, beş siperlerinde ise elin üst tarafı aşağı dönüktür (supinas-yon). Kılıçta İse pozisyon sayısı beştir: bir, iki, üç, dört ve beş siperleri. Saldın: iki eskrimcinin birbirine temas etmeden karşılıklı tuş araması.

Selamlama: rakibe; hakemlere ve seyircilere müsabakanın veya dersin başında ve sonunda yapılan saygı hareketi.

Silahlar safhası: hücum, savunma ve karşı hücum hareketlerinin birbirini izlemesi.

Silahlı kol: silahı taşıyan kol (müsabaka sırasında eskrimci silahı tutan kolunu, bir yaralanma durumu dışında değiştiremez). Tak: rakibin silahına vurarak namlusunu kendinden uzaklaştırma hareketi.

Tuşlamak: rakibin vücudundaki hedef bölgeye, silahın ucu veya keskin kenanyla geçerli bir vuruş yapmak.
Yer değiştirme sınırları

Müsabaka, eskrimcilerden birinin her iki ayağının da pist dışına çıkması halinde durur. Bu çıkış sonrasında pistten çıkmış eskrimciye yapılan tuş dışında her türlü vuruş iptal edilir. Eskrimcilerden biri pisti terkederken, rakibi tarafından kendisine yapılan vuruş tuş kabul edilebilir. Eskrimcilerden birinin arkadaki ayağı uyarı çizgisine kadar gerilerse, yarışma hakemi onu «dur» sesiyle uyarır. Eğer bu uyandan sonra eskrimci iki ayağıyla birden arkaya geçerse, bir tuş yapılmış olarak kabul edilir. Pistin yan çizgilerden birini iki ayağıyla geçen eskrimci mücadeleye geçmiş olduğu çizgiden flörede 1 m, epe ve kılıçta da 2 m daha ilerden başlar. Eskrimcilerden biri, rakibinin tuş yapmasını önlemek için iki ayağıyla birden çizgilerden dışan çıkarsa, tuş olmuş gibi cezalandırılır. Eskrimciler kullandıkları silahın uzunluğuna göre durmak zorundadırlar.

Flörenin kuralları. Erkek ve bayan flöre karşılaşmalarında tuş yüzeyi vücudun gövde kısmıyla sınırlıdır. Kollara, bacaklara, başa ve maske yapılan vuruşlar tuş olarak kabul edilmez. Bir dürtme silahı olan flörede sadece silahın ucuyla yapılan vuruşlar tuş olarak geçerlidir. Yapılan tuşlar elektrikli aygıdarla tespit edilir ve sadece bu aygıdarın kaydettiği tuşlar değerlendirmeye alınır.

Epenin kuralları. Rakip eskrimcinin vücudu üzerine yapılan her türlü vuruş tuş olarak geçerlidir. Flöre gibi epe de bir dürtme silahıdır, yani sadece ucu ile yapılan vuruşlar geçerlidir. Epede de elektrikli aygıtların yaptığı tespitier geçerli olmakla birlikte, müsabaka hakemi aygıtın çalışmaması durumunda da devreye girer. Tuşların hesaplanmasında sadece «başla» ve «dur» komutları arasında yapılan vuruşlar göz önüne alınır.

Kılıcın kuralları. Kılıçtaki en önemli farklılık «gard» pozisyonunda duran rakibin bedeninin bel üzerinde kalan herhangi bir noktasına vuruş yapılabilmesi ve dürtüşlerin yanı sıra kesici kenarla yapılan vuruşların da tuş olarak değerlendirilmesidir. Kılıç hem bir dürtme hem de bir kesme silahıdır. Tuşlar kılıcın ucuyla (dürtme vuruşu), kesici kenarıyla, sırtıyla veya yassı kenarıyla (kesme vuruşu) yapılabilir.

ULUSLARARASI YARIŞMALAR

En önemli eskrim müsabakaları dünya eskrim bünyesinde yer alan eskrim şampiyonaları ile olimpiyat oyunları karşılaşmalarıdır. Dünya eskrim şampiyonalarının ardından 1936’da ilk Avrupa eskrim şampiyonası düzenlendi. Daha sonra bu şampiyonalar olimpiyat oyunlarının yapıldığı yılların dışında, her yıl düzenlenmeye başlandı. Avrupa takımları bugüne kadar şampiyonlukları hep tekellerinde tutmayı başardılar. Fransız ve İtalyan takımları flöre ve epede 1950’lere kadar büyük bir üstünlük gösterdiler. Ancak bu tarihten sonra Doğu bloku ülkeleri (özellikle Macaristan, eski SSCB ve Polonya) daha başarılı olmaya başladı. □
DONANIM

Bir eskrimcinin donanını: :r^ mum bir hareket özgürlü-aynı zamanda eskrimciyi dır. Uluslararası kurallar, kaymasına sebep olacak <2.zı: ve düz olmayan, aynca takılmasına, böylelikle de r—•’. nîmasına yol açabilecek hrrrj deliği veya kıvnmı buıur-rr.-vi: bir kıyafet giyilmesin; trr.şrr zan’daki dünya şarr-r:>:rj (temmuz 1987) beri kulır_ır_ ‘■ çeliğinden yapılmış yer.: r_ı. Kevlar’dan dikilmiş kıyareicr çilerin güvenliğim amnr-^” Ceket. Epe müsabakalanr.c-i çiler bütün vücutların: r_z ceket giymek zorunda£_: c -re ve kılıç müsabakalar-nıa r nun üzerine en az 10 cm ‘ dadır. Elektrikli flörece cebene, gard ve hamle pcz:s>”r_; tuş yüzeyini iletken hale germ metal bîr göğüslük taîelr Eldivenler. İçi az mıstarca doldurulan eldivenlenn ma: eskrimcinin silahlı ön koldur m örtmelidir. Kılıçta, manşeti namlusunun kaymasına yel = cek bir maddeden [cılalannL sertleştirilmiş deri) yapılama: Maske. Paslanmaz çelikten c: ten oluşan maske zorunludur Ç si ve boğazlığı beyazda rlcre: kenin boğazlığı boynun er. faz altına kadar inebilir. Kılıçta :s= ler kıtıkla doldurulur, boğazl:*:. yük ve sağlam olmalıdır.

Vücut telleri. Elektrikli ibre • : kullanılan vücut tellen çek ;y. malı ve neme karşı duyarl: r. Aynca her iki ucunda b;rer n a i. bulunur.
AYRICA BAKINIZ