Etan Etilen
O halde, karbonlara birer hidrojen atomu eklenmesini nikel sağlamış olmalı yani “aracı görevi” yapmış bulunmalıydı. O güne kadar böyle tepkimelere girerek sonucu hızlandıran veya geciktiren fakat kendisi değişmeyen “Ka-talist (Düzenci)” olarak çok pahalı palladyum veya platin kullanılıyordu. Eğer nikel gibi ucuz bir maden, bileşiklere hidrojen ekleme işleminde kullanılabilirse, hidrojenlendirme-, ler deneyliklerde kalmaz sanayide de yapılabilirdi. Çünkü doğadaki yağların çc^ğu insanların yiyebilecekleri yapıda değillerdi, bunlara hidrojen eklenmesiyle margarinler ve yemek yağları elde edilebiliyordu. Fakat “katalistler” çok pahalı oldukları için büyük ölçüde ve ucuz maliyete sağlanamıyorlardı.
Sabatier, nikelin katalist olarak kullanıldığı hidrojenlendirme buluşuyla, acı bitki ve pamukyağlarımn yenilebilir yağlara ucuza dönüştürülmesini sağlıyor ve bu hizmetleri 1912 yılı Nobel Ximya Ödülü ile onurlandırılıyordu.
EİNTHOVEN, Willem 1860 — 1927 HollandalI Biyolog
Kalp hastalıklarının teşhisinde, beyin ve sinirsel düzenin incelenmesinde büyük yardımcı olan elektrokardiogramı bulmasıyla tanınır.
Babası, Doğu Hint Adalarında (bugünkü Endonezya) doktorluk yaparken Einthoven’i de çoğu hastalarına götürüyor, hem doğayı hem insanları tanımasını sağlıyordu. Ancak on yaşına geldiğimde, ilk kez gördüğü ülkesine dönüyor, ortaegitimini tamamladıktan sonra baba mesleğini seçiyordu.
Gönlünde asıl yatan, o zamanlar sık sık duyduğu araştırmaların yapıldığı fizik olmakla birlikte, tıp fakültesini bitirir bitirmez teklif edilen biyoloji profesörlüğünü kabul ediyordu. Kalp hastalıkları, organın bütününün veya bir parçasının kasılma ya da açılmasındaki uyumun bozulması sonucu oluyor, tedaviye yön verecek teşhis, ancak kalbi dinleyerek yapılabiliyordu. Sorun, kaslardan oluşan kalbin olağan veya olağandışı kasılmalarım açıkta görülen kaslar gibi izleyip, bozukluğu doğru tanıyabilmekti. Einthoven, bir elektrik devresinin oluşturduğu mahyetik alan içindeki kurbağa bacağının kasılma ve açılmasını Galvani’nin nasıl gözlediğini ve nedenini, canlı vücudundaki zayıf da olsa elektriklenmelerle açıkladığını biliyordu.
Kasılma ile lifleri kısalan kaslar, yalnix tek bir hareket yapabiliyorlardı. Aynı durum, kalp kasları için de söz konusuydu. Kasların her hareketi elektrik akımı oluşturuyor, kasılma süresince bu akım değişiyor, çeşitli dokulardan
geçtikten sonra deriye ulaşıyordu. O halde, bu akımlar cilt üzerinde saptanabilirdi. Eğer saptanan akımların genel görünümü, sağlıklı bir kalbin oluşturduğu görünümler ile karşılaştırılırsa, atışların bozuklukları göstermesi gerekirdi.
O halde problem, bu belli belirsiz elektrik akımlarını, yeterli bir duyarlılıkla saptayabilmekti. Elektrik akımı manyetik alanda sapma gösterdiğine göre, manyetik alan çizgilerine dik yöne yönelmeliydi. Kuşkusuz, sapmanın derecesi akımın gücüyle orantılıydı. Einthoven bu düşüncelerle, ilk “Çubuksal Galvanometresini yapıyordu. Gümüş ile kaplı bir kuvars çubuğunu manyetik bir alana koyuyor, iki elektrot ile kalp atışlarım (kalp kaslarının kasılma ve açılmalarını) elektrik akımı olarak bu çubuktan geçiriyor bu akımın sapmalarını optik bir düzen ile hareketli bir perde üzerine ışık olarak aktarıyordu. Bu perde üzerinde ışığa duyarlı bir kağıt bulunduğundan, titreşen ışık, kalp atışlarım temsil eden çizgiler çiziyordu. Kalp bozuklukları, olağan eğri üzerindeki düzensizlikler ola-rak görünüyordu.
Çubuksal Galvanometre (Şematik)
Einthoven Elektro^-Bağlantıları
1 Yarıklı perde
2 Yansıtıcı mikroskop
3 Elektronlar
4 Çubuk
5 Elektro miknatls
6 Mercek
7 Zaman kayıtcısı
8 Işık kaynağı_
Einthoven’in geliştirdiği bu teknik kalp hastalıklarının teşhisinde önemli bir araç oluyor, daha sonraları geliştirilerek beyindeki elektrik dalgaları düzensizliklerinin saptanmasını Berger başarıyor, hatta Erlanger ve Gasser’in yaptıkları kimi eklemelerle, sinirlerin özelliklerini incelemek mümkün oluyordu.
Elektrokardiyografiyi bularak sayısız hastanın iyileşmesine yol açan Einthoven, bu buluşu nedeniyle 1924 yılı Nobel Tıp Ödülü ile onurlandırılıyordu. M
Kimse, daha çok şey öğrenemeyecek kadar yaşlı değildir.
H. JACKSON
Olağan
Elektrokardiyogram
P ve Q arası
Kulakçık kasılması
S ve T arası
Karıncık kasılması
Ekim 1984
45
»ilim itilaları
–
Doç. Dr. Selçuk ALSAN
